Di hujung utara barat tanah besar Wales terdapat pembentukan batu yang misteri. Tanjung besar di sebelah barat Teluk Llandudno ini dipanggil oleh Inggeris "The Great Orme". Perkataan Orme dianggap berasal daripada perkataan Scandinavia untuk cacing. Dikatakan bahawa kumpulan penyerbu Viking melihat batu itu timbul dari kabus di hadapan bot panjang mereka dan menyangkanya sebagai ular, melarikan diri dengan ketakutan.

Pada penghujung Zaman Ais yang lalu, glasier berundur pergi di sebalik banyak batu berbentuk pelik di sekeliling Orme; Mother and Daughter Stones, The Freetrade Loaf, The Rocking Stone dan banyak lagi. Setiap batu nampaknya mempunyai kisah tersendiri yang melekat padanya!

Antara banyak legenda yang dikaitkan dengan Orme Agung ialah kisah Llys Helig (Istana Helig) dan Tanah Tyno Helig yang hilang.

Helig ap Glannawg, putera Tyno Helig, dikatakan hidup pada abad keenam. Tanahnya terbentang dari Flintshire di timur ke Conwy di barat dan seterusnya. Malah Istana Helig dikatakan terletak di utara, kira-kira dua batu dari garis pantai hari ini, di bawah perairan Teluk Conwy.

Lagenda itu mengelilingi anak perempuan Helig, Gwendud, yang walaupun bersikap adil muka mempunyai hati yang jahat dan kejam. Gwendud telah dirayu oleh Tathal, anak kepada salah seorang baron tempatan Snowdon, berbanding seorang lelaki muda kelahiran yang agak sederhana. Akhirnya dia tunduk kepada pesonanya tetapi memberitahunya perkara itumereka tidak boleh berkahwin kerana dia tidak memakai tork emas (kolar) seorang bangsawan.

Tathal mengambil tanggungjawab untuk mendapatkan tork emas dengan cara yang adil atau busuk. Selepas menawarkan untuk membimbing seorang penghulu muda Scotland yang ditebus kembali ke tempat selamat, dia secara khianat menikamnya dan mencuri kolar emasnya. Tathal mendakwa bahawa mereka telah diserang oleh sekumpulan perompak yang diketuai oleh seorang bangsawan penjahat, yang telah dibunuhnya dalam perjuangan yang adil.

Gwendud kini bersetuju untuk berkahwin dengan Tethal, dan Putera Helig memerintahkan satu jamuan besar untuk meraikan kesatuan. Pada satu ketika dalam prosiding itu, hantu penghulu Scotland yang dibunuh itu muncul dan memaklumkan kepada mereka bahawa dia akan membalas dendam yang dahsyat ke atas empat generasi keluarga mereka.

Walaupun dikutuk, dikatakan bahawa Gwendud dan Tethal hidup dengan baik. usia tua mereka. Pembalasan nampaknya telah menimpa keluarga dengan kelahiran cicit mereka. Semasa malam perayaan dan pesta pora di istana diraja, seorang pembantu rumah turun ke bilik bawah tanah untuk membawa lebih banyak wain. Dia berasa ngeri apabila mendapati bilik bawah tanah itu dibanjiri dengan ikan yang berenang-renang di dalam air laut yang masin. Dia dan kekasihnya, yang merupakan penyanyi mahkamah, dengan cepat menyedari sesuatu yang serius telah berlaku, berlari untuk menyelamatkan gunung. Mereka hampir tidak keluar dari dewan perjamuan apabila mereka mendengar jeritan ketakutan dari belakang mereka. Melihat ke belakang mereka bolehmelihat buih ombak yang hebat berlumba-lumba ke arah mereka. Dengan air menjilat di tumit mereka berlari sehingga akhirnya mereka sampai ke tempat yang selamat. Tercungap-cungap dan keletihan mereka menunggu pagi. Apabila matahari terbit, ia mendedahkan hamparan air yang beralun di mana Istana Helig pernah berdiri.

Dikatakan bahawa pada air surut, runtuhan istana lama masih boleh dilihat di bawah air. Terdapat kawasan di lereng barat Orme, menghadap ke Teluk Conwy, yang sehingga hari ini dikenali sebagai Llys Helig.

Great Orme, Llandudno

Lagenda atau fakta? Apa yang kita tahu ialah penemuan arkeologi di kawasan sekitar memang menunjukkan bahawa sehingga baru-baru ini, pokok-pokok pernah berdiri di kawasan yang kini tenggelam di bawah ombak…