Brókar eru dularfullir eiginleikar skoskrar fornleifafræði. Þessi tvö þúsund ára gömlu steinmannvirki eru frá járnöld og talið er að að minnsta kosti sjö hundruð bæklingar hafi einu sinni verið til víðs vegar um Skotland. Flestir eru nú í lélegu ástandi, en fullkomnustu dæmin er ekki hægt að segja nema líkjast kæliturnum nútímarafstöðva.

Það er aðeins fyrir norðan og vestan Skotland og er ríkjandi á Orkneyjum. , Hjaltlandi og Vestureyjum, þar sem steinn var aðgengilegra byggingarefni en timbur, sem bæklinga er að finna. Risastórir gluggalausir turnar, hugvitssamlega hannaðir, þeir tákna hátindinn í þurrsteinsveggbyggingu og eru enn eitt besta byggingarafrek járnaldar Evrópu.

Dun Telve Broch nálægt Glenelg, Ross-shire

Byggðir voru byggðir á síðustu öldum f.Kr. og fyrstu öldum e.Kr., og sameina einkenni virki, víggirt hús og stöðutákn og gæti mögulega hafa þjónað mörgum mismunandi tilgangi á mismunandi stöðum og á mismunandi tímum.

Sem tegund víggirtra húsa höfðu þau venjulega einn, lítinn, auðvelt að verjast inngang sem leiddi til miðlægs innri hringlaga „garðs“. Þau voru mynduð af tveimur sammiðja, þurrsteinsveggjum, sem mynduðu holveggðan turn með litlum herbergjum og geymslusvæðum á milli. Einnig voru byggðar tröppur í bilið á milli veggja sem veittu aðgangað efri viðarpöllum. Kannski ekki staðlaðar vistarverur fyrir alla; margir hefðu aðeins leitað skjóls í bæklingnum þegar árásarhópur sást og kreisti hluta af dýrmætu búfé sínu inn í miðgarðinn. Líklegt er að allt mannvirkið hefði verið toppað með keilulaga, stráþaki.

Sem virki er talið að bæklingar hafi aldrei verið byggðir til að hindra alvarlega eða viðvarandi árás þar sem varnir þeirra voru einfaldlega of veikar; ákveðnir árásarmenn gátu klifra upp grófa steinvegginn og innganginn skorti utanaðkomandi vernd og því hefði hæglega getað verið rambað. Þar sem utanaðkomandi gluggar og aðgangur upp á veggina skorti, var varnarmönnum inni hafnað bæði skyggni og taktískum hæðarkostum, þaðan sem hægt var að skjóta eldflaugum.

Eins og getið er hér að ofan áttu bæklingar einnig að vekja hrifningu, og sem slík voru líklega heimili ættbálkahöfðingja eða mikilvægra bænda. Brot af leirmuni sem fundust af slíkum stöðum sýna að eigendur þeirra nutu lífsstíls sem innihélt innflutt vín og ólífur frá Miðjarðarhafinu – mörgum árum áður en Rómverjar réðust inn!

Af einhverjum ástæðum í kringum 100 e.Kr. minnkaði tískan fyrir bæklingagerð, en nýlegar vísbendingar um fornleifafræði benda til þess að þeir hafi haldið áfram að vera uppteknir alla skosku síðjárnöldina (300 – 900 e.Kr.).

Án efa er besta dæmið sem eftir er af Broch.af Mousa á Hjaltlandi, sem hefur lifað árþúsundin á milli nánast heil. Mousa Broch rís í 13,3m (44ft) hæð sem gerir hana að hæstu forsögulegu byggingu Bretlands. Bæklingurinn stendur á hinni óbyggðu eyju Mousa, um kílómetra undan austurströnd meginlands Hjaltlands. Gestir geta samt klifrað upp á toppinn um þröngan stiga innan veggja þess. Aðgangur er með farþegaferju (apríl – september) frá Sandwick, 15 mílur suður af Lerwick.

Mousa stóð fyrir ofan grýtta strandlínu og var einn af tveimur bæklingum sem smíðaðir voru til að verja Mousa Sound. Hinn, sem er minna varðveittur, er við Burraland á meginlandi Hjaltlands, hinum megin við sundið.