Harthacnut, ook wel bekend als Canute III, regeerde korte tijd over zijn geërfde koninkrijken in Denemarken en Engeland. Gedurende deze tijd worstelde hij om de erfenis vast te houden die zijn beroemde vader, koning Cnut, hem had nagelaten. Deze man regeerde over een groot deel van Scandinavië en breidde zijn territorium uit over grote delen van Noord-Europa.

Koning Harthacnut zou een groot deel van zijn leven in de schaduw van zijn succesvolle vader leven. Hij werd geboren in 1018 en was de zoon van koning Cnut en zijn tweede vrouw, Emma van Normandië.

Zijn moeder had al twee zonen en een dochter uit haar vorige huwelijk en had als koningin van Engeland samen met haar eerste man koning Ethelred geregeerd.

Toen hij overleed, hadden haar zonen Edward the Confessor en Alfred Atheling een onzekere toekomst omdat Ethelreds kinderen uit zijn vorige huwelijk in de lijn voor opvolging stonden, terwijl Emma de toekomst van haar eigen zoon probeerde veilig te stellen.

Alles stond echter op het punt te veranderen toen koning Sweyn Forkbeard van Denemarken Engeland veroverde in 1013, waardoor Emma en haar kinderen gedwongen werden in veiligheid in Normandië te verblijven totdat Sweyn het jaar daarop stierf.

Na hun terugkeer in 1015 begon de zoon van Sweyn Forkbeard, Cnut, zijn invasie van Engeland en eind 1016 was hij koning van Engeland geworden.

Terwijl Emma naarstig naar machtsbehoud streefde, leek de regeling van haar huwelijk met koning Cnut politiek gezien toevallig en zou hopelijk niet alleen haar eigen toekomst veiligstellen, maar ook die van haar zonen die onder leiding van haar broer in Normandië waren gaan wonen.

Het huwelijk van koning Cnut en Emma leidde al snel tot de geboorte van hun zoon Harthacnut en een dochter genaamd Gunhilda.

Cnut, koning van Engeland, Denemarken en Noorwegen, en zijn zonen Harald Harefoot en Harthacnut

Toen hun nieuwe verbintenis werd bekrachtigd door de geboorte van hun kinderen, werd al snel besloten dat de zonen die hij had met zijn vorige vrouw, Aelgifu van Northampton, terzijde zouden worden geschoven in de lijn van opvolging, omdat een jonge Harthacnut werd gekozen om in de voetsporen van zijn vader te treden.

Ondertussen beheerde koning Cnut zijn steeds groter wordende grondgebied en toen Harald III in 1018 stierf, zeilde hij vervolgens naar Denemarken om de troon op te eisen.

Als gevolg hiervan zou Harthacnut een groot deel van zijn jeugd in Denemarken doorbrengen, zoals zijn vader had geregeld. Toen Harthacnut nog een kind was, werd hij kroonprins van het koninkrijk Denemarken, hoewel Ulf Jarl, de zwager van Cnut, als regent zou dienen.

Tijdens Harthacnot's kindertijd groeide zijn vader in macht en werd al snel een van de belangrijkste figuren in Scandinavië, in staat om zijn tegenstanders te verslaan in de Slag bij Helgea.

In 1028 maakte hij al aanspraak op de troon van Noorwegen en werd hij de heerser van een Noordzee-rijk.

Toen koning Cnut in 1035 stierf, had Harthacnut zo'n enorme taak te vervullen.

Magnus I ontmoet Harthacnut.

Toen hij hem opvolgde als koning van Denemarken, bleef hij te maken krijgen met een militaire dreiging van Magnus I van Noorwegen.

Ondertussen was Harold Harefoot, de zoon van Cnut en zijn eerste vrouw, heerser in Engeland terwijl Emma van Normandië de macht in Wessex vasthield.

Om zijn greep op de macht te behouden en de andere troonopvolgers, Harthacnut, voor te blijven, nam Harold alle maatregelen die hij nodig achtte om de kroon veilig te stellen, waaronder het vermoorden van de zoon van Emma van Normandië, Alfred Atheling.

In 1036 waren Alfred en zijn broer Edward vanuit hun ballingschap in Normandië naar Engeland gereisd waar ze verondersteld werden onder de bescherming te staan van hun halfbroer Harthacnut die nog steeds in Denemarken verbleef. Helaas was deze bescherming er niet en bij hun aankomst werd Alfred gegrepen door graaf Godwin van Wessex die optrad namens Harold Harefoot.

Hoewel Harold hun positie als een bedreiging voor de zijne zag, deed hij er alles aan om ze tegen te houden, inclusief het verblinden van Alfred met hete poken om hem uit de running te houden. Helaas zou hij later sterven aan zijn verwondingen, terwijl Edward met zijn leven wist te ontsnappen.

In 1037 werd Harold geaccepteerd als koning van Engeland, vooral omdat Harthacnut druk bezig was in Denemarken.

Emma zou nu echter naar Brugge vluchten en werd later opgewacht door Harthacnut die met tien schepen naar haar toe voer om een strategie te regelen. Dit zou echter niet nodig zijn, want Harold was ziek geworden en hij had niet lang meer te leven. In maart 1040 stierf hij en maakte zo de weg vrij voor Harthacnut om de Engelse troon op te volgen.

Samen met zijn moeder kwam Harthacnut op 17 juni 1040 aan in Engeland, samen met een vloot van ongeveer zestig oorlogsschepen. Hoewel zijn troonopvolging werd verwacht, bleef hij voorzichtig genoeg om aan te komen met een troepenmacht om zijn aankomst te ondersteunen.

Zodra hij koning was, was het eerste wat op zijn agenda stond de moord op zijn halfbroer Alfred wreken. Omdat zijn moeder graag wilde dat gerechtigheid geschiedde voor de zoon die ze had verloren, liet Harthacnut het lichaam van Harold uit zijn rustplaats in Westminster verwijderen en in plaats daarvan publiekelijk onthoofden. Het lijk van de voormalige koning werd vervolgens in de rivier de Theems gegooid, om later te wordenteruggevonden en begraven op een kerkhof.

Ondertussen werd Godwin, de graaf van Wessex, ook geconfronteerd met zijn eerdere misdaden. Als gevolg van zijn betrokkenheid bij de dood van Alfred Atheling stond de graaf van Wessex terecht, maar Godwin was opmerkelijk goed in staat om zich los te maken van de situatie en zijn straf te ontlopen door koning Harthacnut een aanzienlijk smeergeld aan te bieden in de vorm van een rijkelijk versierd schip. De kosten van deschip leek sterk op het bedrag dat hij als schadevergoeding (weergeld) had moeten betalen als hij schuldig was bevonden.

Nadat de dood van zijn broer was afgehandeld, was de rest van Harthacnut's korte regeerperiode gewijd aan andere zaken, waaronder zijn besluit om de omvang van de Engelse vloot te verdubbelen om het hoofd te kunnen bieden aan bedreigingen van buitenaf voor zowel Engeland als zijn grondgebied in Denemarken. Om deze toename in militaire uitgaven te financieren, werd vervolgens de belasting verhoogd.

Het was onvermijdelijk dat de belastingverhoging leidde tot wrevel tegen zijn bewind, vooral omdat het samenviel met een slechte oogst die leidde tot wijdverspreide armoede en lijden.

Tot overmaat van ramp bracht Harthacnut een andere stijl van koningschap met zich mee die niet paste bij de gebruikelijke bestuursvorm in Engeland, waarbij een koning regeerde in een raad met hoofdadviseurs.

Harthacnut

In plaats daarvan handhaafde hij een autocratisch bewind zoals hij dat in Denemarken had gevoerd en bleef hij onwillig om zich aan te passen aan de Engelse manier van doen, want hij wantrouwde de graven om hem heen in die tijd.

Om deze alleenheerschappij in stand te houden, moest hij de mensen om hem heen intimideren en overhalen. Aanvankelijk werkte dit misschien, maar het leidde al snel tot meer onstabiele situaties die werden verergerd door zijn hardhandige aanpak.

Eén zo'n voorbeeld kwam in 1041 toen een incident in Worcester met enkele belastinginners gewelddadig werd en leidde tot hun moord. Terwijl de rellen waren ontstaan door de hardheid van de opgelegde maatregelen, koos Harthacnut ervoor om op een even krachtige manier te reageren met een methode die bekend staat als "harrying" (lastigvallen).

Harthacnut's bevelen omvatten het platbranden van de stad en het doden van burgers. Toen ze het nieuws van deze straf hoorden, konden veel inwoners vluchten en hun toevlucht zoeken tegen Harthacnut's troepen op een eiland in de rivier de Severn.

In het zich ontvouwende drama konden de inwoners van Worcester de schijn van veiligheid ophouden en hoewel de stad werd platgebrand en geplunderd, vielen er weinig burgerslachtoffers.

Deze gebeurtenis zou alleen maar dienen om de populaire opinie van die tijd te versterken, namelijk de wrok tegen Harthacnut's bewind en zijn autocratische stijl die hem zo impopulair maakte.

Tot overmaat van ramp liet Harthacnut graaf Eadwulf van Bernicia, een man die semi-onafhankelijk regeerde in het noorden van Northumbria, in koelen bloede vermoorden door mede-graaf Siward. Zo'n reactie op een man die had geprobeerd zich met de koning te verzoenen, zorgde voor gevoelens van ziedende wrok onder het grote publiek, in het bijzonder onder de burgers van Northumbria.

Hij was zo impopulair dat de Angelsaksische kroniek de moord op Eadwulf documenteerde als "verraad" omdat koning Harthacnut werd gezien als een man die zich niet aan een belofte kon houden, hij was in feite een "eedbreker".

Voor de mensen van Engeland die de regering van koning Harthacnut tot zijn dood slechts twee jaar hadden verdragen, waren het nog steeds twee jaar te veel.

Dood van Harthacnut

Zijn dood op 8 juni 1042, aan een vermoedelijke beroerte veroorzaakt door overvloedig drinken, maakte een einde aan zijn miserabele heerschappij voor het volk van Engeland.

Als laatste Deense koning die over Engeland regeerde, deed Harthacnut niet onder voor zijn vaders nalatenschap en militaire dapperheid en werd hij veroordeeld tot een schandvlek in een breder verhaal van indrukwekkend vroegmiddeleeuws koningschap.

Jessica Brain is een freelance schrijfster gespecialiseerd in geschiedenis. Ze woont in Kent en is een liefhebber van alles wat met geschiedenis te maken heeft.