Jako pierwszy i założyciel rodu Lancasterów, Henryk z powodzeniem obalił Ryszarda II i umocnił swoją władzę, stając się królem Anglii Henrykiem IV w październiku 1399 roku.

Syn Jana z Gaunt, rozpoczął udany powrót przeciwko tyrańskim rządom Ryszarda II, zabezpieczając jego abdykację i uwięzienie go w zamku Pontefract.

Chociaż Henryk posiadał wszystkie cechy niezbędne do bycia skutecznym średniowiecznym królem, jego droga do władzy królewskiej jako uzurpacja, a nie dziedziczna sukcesja, budziła wątpliwości co do jego legalności przez cały okres jego rządów.

Urodził się w kwietniu 1367 r. w zamku Bolingbroke, a jego ojcem był syn Edwarda III, Jan z Gaunt, podczas gdy jego matką była Blanche, córka księcia Lancaster.

Jego ojciec zdołał utrzymać swoje wpływy za panowania Ryszarda II, pomimo ich zaciekłych relacji. Tymczasem Henryk był zaangażowany w bunt przeciwko Ryszardowi II, gdy Lordowie Apelujący domagali się reform. Nic dziwnego, że Ryszard patrzył na młodego Henryka z podejrzliwością, a po śmierci Jana z Gaunt wycofał dziedzictwo Henryka.

W tym momencie Henryk rozpoczął kampanię mającą na celu obalenie króla. Zbierając swoich zwolenników, Henryk był w stanie wygrać z parlamentem, zapewnić abdykację Ryszarda i zostać koronowanym na króla Anglii 13 października 1399 roku.

Koronacja Henryka IV

Zaledwie kilka miesięcy po rozpoczęciu panowania, spisek przeciwko Henrykowi, w którym uczestniczyło kilku hrabiów, w tym Huntingdon, Kent i Salisbury, został udaremniony. Po odkryciu tak złowieszczego planu przeciwko nowemu królowi, podjęto szybkie działania. Zostali straceni wraz z trzydziestoma innymi baronami, którzy również zostali uznani za buntowników przeciwko nowej monarchii.

Po uporaniu się z pierwszym wyzwaniem dla jego nowej pozycji jako króla, jego kolejnym testem było to, co zrobić z Ryszardem. Oprócz obalenia prawowitego króla, pominął także spadkobiercę Ryszarda i potencjalnego pretendenta do tronu, Edmunda de Mortimera, który w tym czasie miał zaledwie siedem lat.

W lutym 1400 r., zaledwie kilka miesięcy po koronacji Henryka na króla, tajemnicza śmierć Ryszarda nie była zaskoczeniem.

Przybycie ciała Ryszarda do katedry św. Pawła

Ciało Ryszarda zostało następnie wystawione w katedrze św. Pawła i udostępnione do publicznego oglądania. Chodziło o to, aby położyć kres wszelkim pomysłom, że Ryszard mógł potajemnie uciec i być gotowy do przejęcia korony. Dla wszystkich gapiów byłoby również jasne, że nie doznał żadnych obrażeń, a zatem głód, czy to narzucony przez siebie, czy w jakikolwiek inny sposób, był prawdopodobną przyczyną śmierci.

Po śmierci Ryszarda II pozostałym monarszym zadaniem Henryka było umocnienie swojej pozycji i ochrona swojego panowania przed atakami. W ciągu trzynastu lat, które miał pozostać na tronie, musiał stawić czoła spiskom i buntom różnych postaci.

Przede wszystkim Henryk stanął w obliczu buntu walijskiego przywódcy i samozwańczego księcia Walii, Owena Glendowera, który poprowadził powstanie narodowe, aby obalić urażone angielskie rządy.

Owen Glendower, lepiej znany w Walii jako Owain Glyndŵr, był zamożnym człowiekiem z kilkoma posiadłościami w Walii. W 1385 r. walczył po stronie Ryszarda II w kampanii przeciwko Szkocji, jednak w 1400 r. spory o ziemię szybko przerodziły się w coś znacznie większego.

Glendower był człowiekiem o wielkich ambicjach, nie tylko obalenia angielskich rządów, ale także rozszerzenia walijskiej władzy i przejęcia Anglii aż do Trent i Mersey. Stanowił poważne zagrożenie dla Henryka IV podczas jego panowania, nie tylko ze względu na jego bardzo duże i ambitne projekty, ale także jego zdolność do ich realizacji.

Upewnił się, że ma wsparcie w postaci Francuzów i Szkotów, a nawet postarał się o ustanowienie parlamentu w Walii.

W 1403 r. doszło do strategicznego sojuszu między Glendowerem a Henrykiem Percy, hrabią Northumberland i jego synem Henrykiem, znanym jako Hotspur. Stanowiło to jedno z najtrudniejszych wyzwań dla Henryka, gdy zmierzył się z tym nowym sojusznikiem w bitwie w lipcu tego samego roku, tuż pod Shrewsbury.

Rodzina Percy była niezwykle ważną rodziną, która wspierała Henryka w jego obaleniu Ryszarda II, jednak ich relacje szybko się pogorszyły, gdy rodzina nie poczuła się należycie wynagrodzona za swoje usługi.

W rzeczywistości Henryk obiecał wielu lojalnym rodzinom ziemię i pieniądze, a także pewne przywileje w zamian za ich wsparcie. W rzeczywistości młody Henry "Hotspur" Percy wciąż czekał na zapłatę za wcześniejszą walkę przeciwko Glendowerowi.

Owain Glyndŵr

Teraz rodzina Percy'ch została należycie rozwścieczona przez króla i postanowiła odwrócić się od niego, rozpoczynając wspólne wysiłki przeciwko Henrykowi i tworząc nieprawdopodobny sojusz ze swoim dawnym wrogiem, samozwańczym walijskim księciem, Glendowerem.

Oskarżony o krzywoprzysięstwo przez hrabiego Northumberland i hrabiego Worcester, król zebrał armię, która miała stawić czoła rebeliantom 21 lipca 1403 roku.

Bitwa była decydująca i okazała się zwycięska dla króla, który zdołał zarówno pokonać i zabić Hotspura, jak i doprowadzić do egzekucji hrabiego Worcester. Sama bitwa była dzika i pod względem średniowiecznych działań wojennych stanowiła ważny moment dla użycia długiego łuku. W rzeczywistości syn Henryka, Henryk z Monmouth, został ranny w bitwie, otrzymując strzałę w twarz. Niemniej jednak zwycięstwo rojalistów byłooświadczył.

Bitwa dobiegła końca, a oszczędzony został jedynie hrabia Northumberland, który jednak został pozbawiony swoich posiadłości i zaszczytów, które zostały mu nadane. Wyzwanie rodziny Percy dla korony zostało ostatecznie pokonane.

Niemniej jednak pragnienie obalenia Henryka wciąż płonęło jasno w uczuciach wielu osób, w tym Glendowera i oszczędzonego hrabiego Northumberland.

Zaledwie dwa lata później, wraz z Edmundem Mortimerem i arcybiskupem Yorku, Richardem Scrope'em, opracowali kolejny plan, który był ambitny i zakładał podział łupów Anglii i Walii pomiędzy nich, w ramach porozumienia znanego jako Trójstronna Umowa.

Skryty plan został pokrzyżowany przez Henryka, który rozpoczął zdecydowane działania przeciwko swoim wrogom, a hrabia Northumberland uciekł do Szkocji, podczas gdy Mortimer uciekł do Walii. Ci, którzy nie uciekli, zostali następnie zaokrągleni i ukarani za swoje zbrodnie egzekucją.

Król Henryk IV

Wreszcie w 1408 r. jeden z największych przeciwników Henryka, Henryk Percy, hrabia Northumberland, zginął w bitwie pod Bramham Moor. Opozycja króla Henryka została ostatecznie pokonana, a głowa jego wroga miała zostać wystawiona na London Bridge na znak zwycięstwa monarchy.

Podczas gdy osiągnięcia Henryka w walce z wewnętrznymi wyzwaniami w końcu zaczęły przynosić owoce, Henryk musiał również radzić sobie ze szkockimi najazdami granicznymi i trwającymi konfliktami, które konsekwentnie pojawiały się we Francji.

W 1402 r., po bitwie pod Homildon Hill, szkockie najazdy graniczne zostały stłumione na około sto lat. 12-letni król Szkocji Jakub I został schwytany i pozostał angielskim więźniem przez prawie dwie dekady.

W Walii angielskie siły rojalistyczne powoli, ale pewnie zyskiwały przewagę i osłabiały walijski opór, czego kulminacją był upadek zamku Harlech w 1409 roku.

Wszystko, co pozostało, to niesławny "Książę Walii", Owen Glendower, który uciekł jako zbieg, kończąc swoje życie w tajemnicy.

W międzyczasie, z powrotem w pałacu, praktyczne aspekty walki z rebeliami i wojnami na tak wielu frontach zaczęły odciskać swoje piętno. Henryk potrzebował dotacji parlamentarnych i wkrótce ważna równowaga sił, której potrzebował, aby utrzymać poparcie parlamentu, okazała się bardziej problematyczna, gdy oskarżono go o niegospodarność podatkową.

Henryk musiał stawić czoła wielu wyzwaniom i pomimo udanego pokonania buntów i zmiażdżenia spisków przeciwko niemu, ciągła walka o pozostanie na tronie zaczęła zbierać swoje żniwo. Zły stan zdrowia wpłynął na jego późniejsze lata, a wraz z dalszym pogarszaniem się jego relacji.

W szczególności relacje Henryka z jego własnym synem, przyszłym Henrykiem V, stały się napięte, zwłaszcza gdy zaczęto mówić o jego abdykacji. Co więcej, walka o władzę między arcybiskupem Canterbury a frakcją wspierającą jego syna, księcia Henryka, zdominowała obrady.

Takie zmagania stały się jednak zbyt trudne dla zmęczonego światem króla i w marcu 1413 r. zmarł pierwszy król Lancasterów, Henryk IV.

Jego rządy były trudne, nieustannie kwestionowane i kwestionowane.

Najlepiej podsumowuje to sztuka Szekspira o Henryku IV:

"Niespokojna jest głowa, która nosi koronę".

Jessica Brain jest niezależną pisarką specjalizującą się w historii. Mieszka w Kent i jest miłośniczką wszystkiego, co historyczne.