Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι φυλές των Καληδονίων της Σκωτίας θα γνώριζαν την πανίσχυρη φήμη των Ρωμαίων πολύ πριν από τις προσπάθειές τους να επεκτείνουν τα σύνορα της αυτοκρατορίας τους προς τα βόρεια. Από το 43 μ.Χ. οι Ρωμαίοι είχαν κατακτήσει τη νότια Αγγλία και είχαν καταστείλει αιματηρά την εξέγερση της Βουδίτσας. Ωστόσο, οι άγριοι Καληδονιανοί είχαν αποφασίσει ότι δεν επρόκειτο να υποταχθούν στην κυριαρχία της Ρώμης, ακόμη και αν αυτόσήμαινε ότι έπρεπε να το παλέψουν!

Ξεκίνησε το 79 μ.Χ. όταν ο Agricola, ο Ρωμαίος κυβερνήτης της Βρετανίας, έστειλε στόλο για να ερευνήσει και να χαρτογραφήσει τις ακτές της Σκωτίας. Μέχρι το 83 μ.Χ. ο Agricola είχε προχωρήσει στην κατάκτηση της νότιας Σκωτίας και οι φυλές των Καληδονίων στα βόρεια γνώριζαν ότι αντιμετώπιζαν επικείμενη εισβολή.

Η εικόνα αδειοδοτείται με την άδεια Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported. Author: Notuncurious

Σε αυτό το σημείο ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος καταγράφει ότι οι Καληδονιανοί "στράφηκαν στην ένοπλη αντίσταση σε μεγάλη κλίμακα". Αναγνωρίζοντας προφανώς την ισχύ της εξαιρετικά πειθαρχημένης ρωμαϊκής πολεμικής μηχανής, οι Καληδονιανοί εφάρμοσαν τακτικές αντάρτικου επιτιθέμενοι σε μεμονωμένα ρωμαϊκά οχυρά και μικρές κινήσεις στρατευμάτων. Σε μια αιφνιδιαστική νυχτερινή επίθεση, οι Καληδονιανοί σχεδόν εξολόθρευσαν ολόκληρη την 9η λεγεώνα.σώθηκε μόνο όταν το ιππικό του Αγκρικόλα ήρθε να τον σώσει.

Μέχρι το καλοκαίρι του 84 μ.Χ. ο Agricola και οι λεγεώνες του είχαν εισχωρήσει βαθιά στις πατρίδες των Καληδονίων στα βορειοανατολικά της Σκωτίας. Σε αυτή την πορεία, σε ένα μέρος που οι Ρωμαίοι κατέγραψαν ως Mons Graupius (κάπου στα βουνά Grampian, ίσως στο Bennachie κοντά στο Inverurie), οι Καληδονιανοί έκαναν το μοιραίο λάθος να τους αντιμετωπίσουν κατά μέτωπο.

Λέγεται ότι περίπου 30.000 Καληδονιανοί αντιμετώπισαν έναν ρωμαϊκό στρατό περίπου του μισού αυτού μεγέθους. Καταγράφεται επίσης ότι οι Καληδονιανοί είχαν το πλεονέκτημα του υψηλότερου εδάφους, αλλά όπως και η Βουδίτσκα περίπου 40 χρόνια νωρίτερα, δεν είχαν την οργάνωση, την πειθαρχία και τη στρατιωτική τακτική των ρωμαϊκών λεγεώνων.

Οι σφιχτοδεμένες τάξεις των Ρωμαίων βασίζονταν στη μάχη στο κοντό μαχαιρωτό σπαθί τους. Οι μπροστινές τους γραμμές αποτελούνταν από βοηθητικά στρατεύματα που επιστρατεύτηκαν από τη Γερμανία, την Ολλανδία και το Βέλγιο, ενώ οι έμπειροι βετεράνοι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι κρατούσαν τα πράγματα ενωμένα προς τα πίσω. Ακολούθησαν αιματηρές μάχες σώμα με σώμα και κάποια στιγμή οι Καληδονιανοί, με την αριθμητική τους υπεροχή κατάφεραν να υπερφαλαγγίσουν τουςΡωμαίους, αλλά για άλλη μια φορά το εξαιρετικά κινητικό ρωμαϊκό ιππικό ανέλαβε δράση και τους έσωσε την κατάσταση.

Με την επίθεση του ιππικού φαίνεται ότι κάθε ελπίδα για νίκη των Καληδονίων εξανεμίστηκε και στο λουτρό αίματος που ακολούθησε σφαγιάστηκαν 10.000 άνδρες. Εκτός από εκείνους που πολέμησαν γενναία μέχρι τέλους, πολλοί κατέφυγαν στα γύρω δάση και βουνά καίγοντας τα σπίτια τους και σκοτώνοντας τις γυναίκες και τα παιδιά τους υπό το φόβο των ρωμαϊκών αντιποίνων.

Την επόμενη ημέρα ο Τάκιτος καταγράφει: "...οι λόφοι ήταν έρημοι, τα σπίτια κάπνιζαν στο βάθος, και οι ανιχνευτές μας δεν συνάντησαν ψυχή".

Μετά την ήττα τους στη μάχη του Mons Graupius, οι Καληδονικές φυλές πρέπει να θεώρησαν ότι οι μέρες τους ήταν μετρημένες, αλλά τότε επενέβη η τύχη. Ο αυτοκράτορας Δομινίκιος διέταξε τον Αγρικόλα να επιστρέψει στη Ρώμη για να βοηθήσει στην επίλυση της πιο πιεστικής στρατιωτικής κρίσης στα σύνορα του Ρήνου και του Δούναβη.

Οι Ρωμαίοι οχυρώθηκαν εκ νέου προς τα νότια και το τείχος του Αδριανού χτίστηκε το 122 μ.Χ. μεταξύ των εκβολών του Solway και του Tyne, καθιερώνοντας το βορειότερο σύνορο της αυτοκρατορίας. Ο διάδοχος του Αδριανού ως αυτοκράτορας, ο Αντωνίνος Πίος, προσπάθησε και πάλι να ωθήσει τα σύνορα βορειότερα μεταξύ των ποταμών Forth και Clyde και έχτισε το δικό του τείχος, το Αντωνίνειο τείχος.

Το Αντωνίνειο Τείχος χτίστηκε κυρίως για προπαγανδιστικούς σκοπούς, καθώς θεωρήθηκε ότι επέκτεινε τα όρια της αυτοκρατορίας, αλλά μετά το θάνατό του εγκαταλείφθηκε υπέρ του Τείχους του Αδριανού.

Με την εξαίρεση ορισμένων μικρών συνοριακών αψιμαχιών, κατά μήκος των συνόρων αυτών εγκαθιδρύθηκε μια περίοδος ειρήνης που διήρκεσε περισσότερο από έναν αιώνα.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι φυλές στα βόρεια του τείχους έμειναν ανενόχλητες και ενώθηκαν για να σχηματίσουν το έθνος των Πικτών. Το όνομα των Πικτών εμφανίζεται για πρώτη φορά το 297 μ.Χ. και προέρχεται από το λατινικό Picti , που σημαίνει "ζωγραφισμένοι άνθρωποι".

Μέχρι το 306 μ.Χ. όμως, ενωμένος και καλύτερα οργανωμένος, ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος Χλωρός αναγκάστηκε να προστατεύσει τα βόρεια σύνορά του από τις επιθέσεις των Πίκτων στο Τείχος του Αδριανού. Σε διάφορα μέτωπα σε ολόκληρη την Ευρώπη η παλίρροια γύριζε σιγά σιγά εναντίον της πανίσχυρης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Καθώς η Ρώμη αποδυναμωνόταν, οι Πίκτες γίνονταν όλο και πιο τολμηροί, ώσπου το 360 μ.Χ. μαζί με τους Γαλάτες από την Ιρλανδία εξαπέλυσαν μια συντονισμένη εισβολή μέσω του τείχους του Αδριανού. Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός έστειλε λεγεώνες για να τους αντιμετωπίσει, αλλά με πολύ μικρό μόνιμο αποτέλεσμα. Οι επιδρομές των Πίκτων εισέβαλαν όλο και πιο βαθιά στο νότο.

Το ρωμαϊκό σύστημα νόμου και τάξης κατέρρευσε και το ίδιο το τείχος τελικά εγκαταλείφθηκε και το 411 μ.Χ. Οι ρωμαϊκές λεγεώνες εγκατέλειψαν τις βρετανικές ακτές για να αντιμετωπίσουν την κρίση των βαρβάρων στην καρδιά της αυτοκρατορίας. Οι Ρωμαίοι-Βρετανοί που παρέμειναν προσέλαβαν άλλους βαρβάρους, τους Άγγλους και τους Σάξονες, για να τους βοηθήσουν να υπερασπιστούν τους Πίκτες. Και έτσι, σε μια τελευταία ειρωνική τροπή, φαίνεται ότι οι Σκωτσέζοι ήταν αυτοί πουοι ίδιοι που ήταν υπεύθυνοι για τη δημιουργία των "Γειτόνων της Κόλασης"!