نبرد سنت فاگان بزرگترین نبردی بود که تا کنون در ولز رخ داده است. در ماه مه 1648، حدود 11000 مرد در روستای سنت فاگان نبردی ناامیدانه انجام دادند که به پیروزی قاطع نیروهای پارلمان و شکست ارتش سلطنتی ختم شد.

تا سال 1647 به نظر می رسید که انگلیسی ها جنگ داخلی به پایان رسیده بود. با این حال، بحث بر سر دستمزدهای پرداخت نشده، و همچنین درخواست پارلمان مبنی بر اینکه ژنرال های خاصی باید ارتش خود را کنار بگذارند، به ناچار منجر به درگیری بیشتر شد: جنگ داخلی دوم انگلیس.

شورش ها در سراسر کشور با تغییر ژنرال های پارلمانی بسیاری آغاز شد. طرفین در مارس 1648، سرهنگ پویر، فرماندار قلعه پمبروک در ولز، از واگذاری قلعه به جانشین خود سرهنگ فلمینگ خودداری کرد و برای پادشاه اعلام کرد. سر نیکلاس کموپیس و سرهنگ پاول همین کار را در قلعه های چپستو و تنبی انجام دادند. فرمانده پارلمان در ولز جنوبی، سرلشکر لاگرن نیز سمت خود را تغییر داد و فرماندهی ارتش شورشیان را بر عهده گرفت.

در مواجهه با شورش در ولز، سر توماس فیرفکس یک گروه از حدود 3000 سرباز حرفه ای و سواره نظام را اعزام کرد. تحت فرماندهی سرهنگ توماس هورتون.

تاکنون ارتش شورشی بزرگتر لاگرن متشکل از حدود 500 سواره نظام و 7500 پیاده نظام بود که با این حال اکثر آنها داوطلبان یا "کلاببازان" مسلح فقط به چماق و قلاب بودند.

0>ارتش لگارن شروع به راهپیمایی کردکاردیف اما هورتون موفق شد ابتدا به آنجا برسد و قبل از اینکه سلطنت طلبان بتوانند این کار را انجام دهند، شهر را تصاحب کرد. او در غرب شهر، در کنار روستای سنت فاگانس اردو زد. او منتظر بود تا توسط یک نیروی پارلمانی دیگر به فرماندهی ژنرال الیور کرامول تقویت شود.

سرلشکر لاگرن ناامید بود که هورتون را قبل از رسیدن ارتش کرامول شکست دهد، بنابراین پس از یک درگیری کوتاه در 4 می، او تصمیم گرفت در 8 مه حمله غافلگیرانه ای را انجام دهد.

کمی بعد از ساعت 7 صبح همان روز، لاگرن 500 نفر از پیاده نظام خود را برای حمله به پاسگاه های پارلمان فرستاد. نمایندگان مجلس آموزش دیده به راحتی حملات را دفع کردند. نبرد سپس به نبردهای تقریباً چریکی تبدیل شد، با سربازان سلطنتی پنهان شده و از پشت پرچین‌ها و خندق‌هایی که سواره نظام پارلمانی مؤثرتر بودند، حمله کردند. با این حال، به تدریج آموزش نیروهای پارلمان و تعداد سواره نظام برتر آنها گفت; ارتش هورتون شروع به پیشروی کرد و سلطنت طلبان شروع به وحشت کردند.

آخرین تلاش برای جمع آوری نیروهای سلطنتی - حمله سواره نظام به رهبری خود لاگرن - شکست خورد و تنها در عرض دو ساعت، ارتش سلطنتی شکست خورد. 300 سرباز سلطنتی کشته و بیش از 3000 اسیر شده بودند، بقیه به همراه لاگرن و افسران ارشدش به سمت غرب به قلعه پمبروک گریختند. در اینجا آنها قبل از تسلیم شدن، یک محاصره هشت هفته ای را تحمل کردندنیروهای کرامول.

سنت فاگان یکی از آخرین نبردهای جنگ داخلی انگلیس بود، درگیری خونینی که در نهایت منجر به اعدام شاه چارلز اول شد و انگلستان به عنوان یک کشور مشترک المنافع جمهوری خواه تحت رهبری الیور کرامول اداره شد.

می‌توانید درباره نبرد در موزه تاریخ ملی سنت فاگان در محوطه قلعه سنت فاگان در دهکده، که دارای کلبه‌های کاهگلی زیبا و یک میخانه روستایی به نام پلیموث آرمز است، بیشتر بدانید. موزه با بیش از 40 ساختمان تاریخی از سراسر ولز که در این سایت بازسازی شده اند، کاملاً جذاب است.

پاورقی: پس از محاصره قلعه پمبروک، لاگرن به لندن فرستاده شد و در آنجا او و سایر شورشیان به دلیل نقش خود در این شورش به دادگاه نظامی محاکمه شدند. محکوم به اعدام با جوخه تیراندازی همراه با دو نفر دیگر، به طرز عجیبی تصمیم گرفته شد که فقط یکی بمیرد، و سه شورشی مجبور شدند برای تصمیم گیری در مورد اینکه کدام یک از آنها کشته شود، قرعه کشی کنند. سرهنگ پویر تساوی را باخت و به درستی اعدام شد. لاگرن که تا زمان ترمیم زندانی بود، بعداً نماینده پمبروک در به اصطلاح «پارلمان کاوالیر» از 1661 تا 1679 شد.