De term 'kater' wordt universeel begrepen als het onevenredige lijden dat optreedt na een nacht van overmatig genot. Maar waar komt de term eigenlijk vandaan? Een mogelijke verklaring is, ietwat vreemd, Victoriaans Engeland.

Tijdens het Victoriaanse tijdperk was het betalen voor een 'kater van twee penny's' ongelooflijk populair onder de daklozenbevolking van het land en de term 'kater van twee penny's' werd zo vaak gebruikt dat hij zijn weg vond naar de hedendaagse literatuur. Een kater van twee penny's is niet de beschrijving van een heel goedkoop avondje uit, noch is het het bedrag dat het je zou kosten om dronken te worden in Victoriaans Engeland. Het isEigenlijk een plek waar je kon gaan slapen als je een van de duizenden daklozen en behoeftigen was die in die tijd in de grote steden van het land leefden. Als je op straat leefde en overdag wat geld had verdiend, kon je, afhankelijk van hoeveel je had, de nacht op een van de volgende drie manieren doorbrengen; je betaalde een penny om te gaan zitten, twee pence om te 'hangen' of 4 of 5 pennies om te gaan liggen.

De Victoriaanse samenleving worstelde om zich te ontworstelen aan eeuwen van armoede, verloedering en 'Mother's Ruin'. Er zou kunnen worden gesteld dat de samenleving leed aan een collectieve kater van de eerdere strijd van het land door de industriële revolutie, ziekte-uitbraken en de armenwetten van de 18e eeuw. Daarentegen was het Victoriaanse Engeland, voor sommige mensen althans, ook een periode en plaats vanwelvaart en innovatie.

Hogarths 'Gin Lane

De bevolking van Groot-Brittannië leefde in die tijd in zowel verbazingwekkende luxe als verwoestende armoede. De term 'Victoriaans' werd voor het eerst gebruikt in 1851. Koningin Victoria regeerde sinds 1837 en zou in feite tot 1901 blijven regeren. 1851 was ook het jaar van de Grote Tentoonstelling, die het allerbeste van industrialisatie en innovatie uit Groot-Brittannië en de rest van de wereld liet zien.tentoonstelling in Londen werd bezocht door meer dan 6 miljoen mensen, arm en rijk.

Het Victoriaanse Engeland was het toonbeeld van een kapitalistisch ondernemersethos, een gevoel voor individualisme en hard werken. Het is geen toeval dat Darwins 'Origin of the Species' ook in deze tijd werd gepubliceerd. De populariteit van zijn werk versterkte het idee van 'survival of the fittest' in het publieke bewustzijn. Helaas bracht wat welvaart bracht voor sommigen, degradatie voor anderen. Ditging gepaard met een 'laissez faire' economische aanpak van de regering, waardoor de armoede in de Engelse steden toenam. Hoewel het rijk floreerde, floreerden helaas ook de sloppenwijken in de steden, vooral in Londen.

De bevolking was verdrievoudigd in de 19e eeuw en er waren gewoon niet genoeg middelen om rond te komen. Mensen migreerden van het platteland naar de steden en veroorzaakten overbevolking en gebrek aan werk voor velen. Honger en verloedering waren, helaas, aan de orde van de dag. Er is een reden dat het Victoriaanse Engeland in de hedendaagse literatuur vaak wordt afgeschilderd als een donker en deprimerend paleis voor de allerarmsten.In die tijd waren er alleen al in Londen 30.000 dakloze kinderen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er in de hedendaagse literatuur zoveel over armoede werd geschreven. Van de straatschoffies in Dickens' 'Oliver Twist' tot de schoorsteenvegers in Charles Kingsley's 'The Water Babies'. Dickens gebruikte in feite een van de meest beruchte en overbevolkte sloppenwijken van Londen, oftewel 'The Water Babies'.rokerijen' zoals ze werden genoemd, 'Saffron Hill', als Fagins hol voor de zwerfkinderen die hij opleidde tot meedogenloze zakkenrollers. Voor de armste leden van de Victoriaanse samenleving was het leven ongelooflijk zwaar, vooral als je dakloos was. s Nachts was het nog moeilijker, want naast blootstelling en honger waren er ook de extra gevaren die gepaard gingen met het invallen van de duisternis. Als jeAls je echter een cent wist op te scharrelen, kon je tenminste uit de regen komen bij een 'penny sit-up'.

Penny sit-ups

Deze zijn precies zoals je je voor kunt stellen. Voor een penny kon een dakloze betalen om de hele nacht op een bankje in een hal te 'zitten'. Vaak was dit de enige optie voor mensen om van de straat te komen, vooral wenselijk in de natte en ijskoude winters van Engeland. Soms waren de kamers verwarmd, maar soms ook niet, en de dakloze kon ook worden voorzien van eten, maar datHet enige nadeel van deze regelingen was dat het niet de bedoeling was dat ze in deze 'sit-ups' sliepen. Sommige plaatsen gingen zelfs zo ver dat ze monitoren in dienst namen om ervoor te zorgen dat niemand in slaap viel, omdat het recht om te slapen niet was inbegrepen in de prijs van een cent. Het lijkt erop dat de meerderheid van de daklozen die gebruik maakten van deze 'sit-ups' mannen waren, maar vrouwen en kinderen waren ook van de partij.Hoewel ze veiliger waren dan de straat, werden de meeste nog steeds geassocieerd met plaatsen van verloedering, armoede en ongemak.

Kater van twee centen

Voor een extra cent kon je betalen om letterlijk hangend over een touw te slapen. Dit was misschien iets comfortabeler, want als je in slaap viel, voorkwam het touw dat je op de grond zou uitglijden of je hoofd tegen de bank voor je zou stoten. Het was echter nog steeds geen al te ontspannen ervaring. Mensen zaten zo dicht mogelijk op elkaar gepropt en om ervoor te zorgen dat je waar voor je geld kreegmaar niet meer, werd het touw de volgende ochtend om 5 of 6 uur onceremonieel doorgesneden. Dit werd gedaan met het dubbele doel om de ruimte vrij te maken, maar het diende ook als een herinnering voor degenen die het laagst in de samenleving stonden aan waar hun plaats was. Zodra het touw was doorgesneden, werden de daklozen weer op straat gezet. Zelfs met de bescherming die deze plaatsen boden, waren ze ook niet noodzakelijkerwijsverwarmd en het was niet ongewoon dat er een of twee mensen waren die de volgende ochtend niet gewekt konden worden omdat ze 's nachts waren doodgevroren.

Het is onwaarschijnlijk dat de term kater specifiek van deze praktijk afkomstig is, het verwijst waarschijnlijker naar de blijvende nawerking van alcohol die de volgende dag gevoeld wordt. De katers van twee pennies bleven echter een grimmige realiteit in Victoriaans Engeland, ongeacht de vage link met de etymologie van alcohol. Vooral omdat 'katers van twee pennies' ook in Parijs werden vermeld, en het Frans voor 'kater' isgueule de bois', wat letterlijk 'mond van hout' betekent en dus helemaal niets te maken heeft met 'hangen', maar wel een vrij nauwkeurige beschrijving van hoe je mond aanvoelt na een avondje gin drinken!

Leger des Heils kisten

Misschien wel de griezeligste van deze eigenaardige Victoriaanse slaaparrangementen, voor degenen die te arm waren om een vaste slaapplaats te hebben, waren de vier of vijf penny doodskisten. Gelukkig waren het eigenlijk geen doodskisten, maar kleine houten kistjes die een opvallende en onaangename gelijkenis vertoonden met doodskisten. Ze werden in rijen op de vloer gelegd, en omdat het de bedoeling was om zoveel mogelijk mensen in een kist te laten slapen, werden ze in rijen op de vloer gelegd.De afmetingen van de 'doodskisten' waren klein en niet erg comfortabel. De mensen kregen ook een oliedoek of leren deken om zich mee te bedekken. Vaak zat er ook een kopje thee of koffie en een stuk brood bij de prijs inbegrepen. Het was onvermijdelijk dat de mensen die er gebruik van maakten de volgende dag verkrampt en pijnlijk wakker werden, hoewel dat, gezien het feit dat ze in doodskisten sliepen, niet erg comfortabel was.waarschijnlijk beschouwd als een bonus dat ze überhaupt wakker werden!

Deze geïmproviseerde bedden werden echter nog steeds erg gewaardeerd, want in vergelijking met de twee vorige opties kon je in de 'doodskisten' tenminste horizontaal liggen en fatsoenlijk slapen. Deze doodskisten waren een van de eerste pogingen van Engeland om daklozen op te vangen en ze werden gestart door het Leger des Heils, dat zelf in 1865 was opgericht. Het grote aantal daklozen en behoeftigen was opgemerkt doorDe pas opgerichte christelijke liefdadigheidsorganisatie, en dit was een van de eerste oplossingen. In een krant uit die tijd werd het aantal mensen dat 's nachts in Sheffield van zo'n opvanghuis gebruikmaakte, geschat op 200-300. De nood was duidelijk erg hoog. De tijd verstreek echter en in de tweede helft van de eeuw begonnen daklozenopvangcentra gratis te werken, waarbij de kosten voor de daklozen werden betaald.weg met deze vroege ongebruikelijke oplossingen.

Zowel Charles Dickens in zijn 'Pickwick Papers', die in 1836 werden gepubliceerd, als George Orwells werk 'Down and Out in London and Paris' uit 1933, dat hij schreef terwijl hij als zwerver leefde voor onderzoek, hebben commentaar geleverd op deze eigenaardige slaappatronen. Het is niet verwonderlijk dat deze scenario's in fictie worden gebruikt, omdat ze fantasievol klinken, maar zoals vaak het geval is, is de waarheidis vreemder dan fictie.

Katertjes van twee cent in de literatuur:

"De Twopenny Hangover: deze ligt iets hoger dan de Embankment. Bij de Twopenny Hangover zitten de logés in een rij op een bank; er ligt een touw voor hen en ze leunen hierop alsof ze over een hek leunen. Een man, die met humor de valet wordt genoemd, knipt het touw om vijf uur 's ochtends door."

- Down and Out in Londen en Parijs' George Orwell.

"De Coffin, voor vier pence per nacht. In de Coffin slaap je in een houten kist, met een dekzeil als bedekking. Het is er koud en het ergste zijn de insecten, die je, opgesloten in een kist, niet kunt ontwijken."

- Down and Out in Londen en Parijs, George Orwell.

"En bid, Sam, wat is de twopenny touw?" vroeg Mr Pickwick.

"Het touw van twee tientjes, meneer," antwoordde Mr Weller, "is gewoon een goedkoop

logeerhuis, waar de bedden twee stuivers per nacht zijn.

Waarvoor noemen ze een bed een touw?' zei meneer Pickwick...Ze hebben twee

touwen, ongeveer twee meter uit elkaar, en drie vanaf de vloer, die gaat

door de hele kamer; en de bedden zijn gemaakt van grove

zak, over hen gespannen.

'Nou,' zei meneer Pickwick.

Nou,' zei Mr. Weller, 'het voordeel van het plan is duidelijk.

Om zes uur 's ochtends laten ze de touwen los aan de ene kant,

en de logés vallen naar beneden."

- De Pickwick Papers, Charles Dickens.

Door Terry MacEwen, freelance schrijver