Krystyna Skarbek, in Engeland beter bekend als Christine Granville, was een Poolse geheim agent die tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de Britse Special Operations Executive (SOE) werkte en wier moed ontelbare keren werd getoond toen ze haar leven riskeerde in het door de Nazi's bezette Europa.

Ze werd geboren als Maria Krystyna Janina Skarbek in Warschau in mei 1908 als dochter van een Poolse aristocratische vader, graaf Jerzy Skarbek en zijn Joodse vrouw, Stephanie Goldfelder. Van jongs af aan beleefde ze de geneugten van een rijke opvoeding in de hogere klasse en bracht ze veel tijd door op een landgoed waar ze leerde paardrijden en wapens te gebruiken.

De jonge Krystyna zou ook al op jonge leeftijd blijk geven van een grote schoonheid. Haar knappe uiterlijk zou haar later in haar leven de reputatie opleveren van de meest "glamoureuze spion" van Groot-Brittannië.

Krystyna Skarbek. Gelicenseerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-Gelijk delen 4.0 internationale licentie.

Toen ze nog jong was, ging ze een kortstondig huwelijk aan voordat ze een relatie begon met Jerzy Gizycki, een diplomaat met wie ze in november 1938 zou trouwen.

Niet lang na hun huwelijk begonnen ze aan hun reizen die hen naar Afrika brachten waar Gizycki een post zou bekleden in het Poolse consulaat van Addis Abeba.

Ondertussen doemde de oorlogsdreiging in het hart van Europa op en niet lang daarna, terwijl het jonge stel nog in Ethiopië was, viel Duitsland Polen binnen.

Toen ze het nieuws over de Duitse invasie van haar land hoorde, reisden Skarbek en haar man naar Londen waar ze haar diensten als spion zou aanbieden.

Dit was echter hoogst ongebruikelijk en tegen de normale procedure, aangezien alle andere leden van de dienst werden gerekruteerd. Krystyna wist echter een ontmoeting te regelen met George Taylor van MI6 en overtuigde hem van haar nut voordat ze een plan onthulde dat ze had bedacht om naar Hongarije te reizen.

Als onderdeel van haar voorgestelde missie schetste ze hoe ze naar Boedapest zou reizen, dat op dat moment nog officieel neutraal was, en propaganda zou maken om te verspreiden voordat ze over het Tatragebergte naar Polen zou skiën waar ze communicatielijnen zou kunnen openen.

Als volleerd skiester was ze van plan om haar vrienden in de omgeving te gebruiken om haar te helpen bij het ondernemen van missies om de verzetsstrijders in Polen te helpen.

Zo'n uitgebreid plan werd met enige scepsis en intriges ontvangen, maar Taylor van MI6 was onder de indruk van haar patriottisme en avontuurlijke geest en nam haar aan als de eerste vrouwelijke spion.

In december 1939 begon Skarbek aan haar voorgestelde missie naar Boedapest waar ze collega-agent Andrzej Kowerski zou ontmoeten, een Poolse oorlogsheld die zijn been had verloren. De twee zouden meteen een band met elkaar krijgen en een affaire beginnen die vele jaren aanhield en leidde tot het uiteenvallen en het einde van haar huwelijk met Gizycki.

Hoewel hun gepassioneerde affaire lang zou duren, zouden ze nooit trouwen en haar toewijding aan haar undercoverwerk zou nooit wankelen.

Ze kwam wel de grens over naar Polen. Daar kon Krystyna haar moeder vinden, die als Joodse aristocrate in door de nazi's bezet gebied ernstig in haar bestaan werd bedreigd. Helaas betekende haar weigering om het lesgeven op een geheime school op te geven dat ze door de nazi's zou worden opgepakt en dat er nooit meer iets van haar zou worden vernomen.

In 1939 maakte Krystyna verschillende belangrijke reizen, skiënd over de Pools-Hongaarse grens om inlichtingen, geld, wapens en zelfs mensen mee terug te nemen.

Haar activiteiten waren echter opgemerkt door de relevante autoriteiten en in heel Polen werd een beloning uitgeloofd voor haar gevangenneming.

Haar inlichtingenwerk was van vitaal belang en ze was in deze tijd in staat om informatie te verzamelen en foto's te maken van Duitse troepen aan de grens met de Sovjet-Unie op een moment dat de twee machten zogenaamd hadden ingestemd met een niet-aanvalspact.

Maar in januari 1941 werden zowel Krystyna als Andrzej ontdekt door de Gestapo en gearresteerd in Hongarije.

Terwijl ze een hachelijk lot tegemoet gingen, besloot Krystyna twee dagen na hun ondervraging op haar tong te bijten zodat ze bloed in haar mond begon te produceren, wat haar ontvoerders erop wees dat ze misschien aan tuberculose leed. Zowel Krystyna als Andrzej werden vrijgelaten na vermoedens dat ze aan tuberculose leden, wat zeer besmettelijk is.

Na hun vrijlating kregen ze Britse paspoorten en nieuwe identiteiten: zij werd bekend als Christine Granville terwijl Andrzej de naam Andrew Kennedy aannam. Ze zou deze naam na de oorlog behouden toen ze genaturaliseerd werd tot Brits staatsburger.

Ze werden uit Hongarije naar Joegoslavië gesmokkeld en toen, verborgen in de kofferbakken van twee auto's, vluchtten ze uit het door de nazi's bezette Europa en kwamen uiteindelijk veilig aan bij het SOE-hoofdkwartier in Egypte.

Na hun aankomst bleven de Britten het tweetal verdacht vinden totdat een onderzoek uitsloot dat ze dubbelagenten waren.

Christine bleef een nuttig radertje in het netwerk van de Britse inlichtingendienst toen haar voorspelling van een Duitse invasie in de Sovjet-Unie uitkwam, wat Winston Churchill deed opmerken dat ze "zijn favoriete spion" was.

De Britten hadden nu de kans om haar scherpzinnigheid in hun voordeel te gebruiken, maar ze waren zich er ook terdege van bewust dat ze haar niet wilden verliezen in het veld. Na haar werk in Caïro, waar ze werd getraind op de radio, werd ze in juli 1944 zelf teruggevonden op een missie, deze keer in Frankrijk.

Verzetsstrijders) in de buurt van Savournon, Hautes-Alpes in augustus 1944. SOE-agenten zijn tweede van rechts, Krystyna Skarbek, derde John Roper, vierde Robert Purvis.

Nadat ze met een parachute naar het door de Nazi's bezette gebied in het zuiden van Frankrijk was geparachuteerd, moest ze helpen met de Franse verzetsactiviteiten voordat de Amerikanen een invasie op de grond konden uitvoeren.

Ze zou optreden als tweede in bevel van Francis Cammaerts die de leiding had over alle clandestiene zaken in de regio. Samen zouden ze door nazi-gebied reizen, de communicatielijnen van het verzet openhouden en zelfs aan een Duits offensief ontsnappen door bijna 70 mijl te lopen om aan het bloedbad te ontsnappen.

In die tijd had Granville een reputatie opgebouwd vanwege haar kalmte en koelbloedigheid, vooral toen ze werd geconfronteerd met een aantal echte bedreigingen. Terwijl ze handelde onder een andere codenaam, Pauline Armand, werd Granville bij de Italiaanse grens tegengehouden door Duitse officieren die haar dwongen haar armen omhoog te doen, waarbij ze twee granaten onder elke arm zag, klaar om door haar te worden gedropt als ze niet wegrenden.De reactie van de Duitse soldaten was om te vluchten in plaats van dat ze hen allemaal ter plekke zou doden.

Haar vindingrijkheid bezorgde haar een grote reputatie op het gebied van moed, wat opnieuw bleek toen ze met succes verzetscollega Cammaerts en twee andere agenten redde van de Gestapo.

Met stalen zenuwen benaderde ze de Duitse politie als een Britse agent en nicht van generaal Montgomery. Ze beweerde de autoriteit te hebben om hun vrijlating te bewerkstelligen of anders dreigde ze de Gestapo met represailles als haar agenten zouden worden geëxecuteerd omdat het Britse offensief op handen was.

Met de hulp van een Belgische liaison en een steekpenning van twee miljoen frank kon Christine hun vrijlating bewerkstelligen: Cammaerts en de twee collega-agenten liepen vrij rond.

Haar gedurfde heldendaden, die meer weg hadden van een filmscène dan van het echte leven, zouden haar de George Medal en OBE van de Britten opleveren, evenals de Croix de Guerre van de Fransen die haar enorme moed eerden.

Dit zou haar laatste missie zijn toen de oorlog ten einde liep en de Duitsers verslagen waren.

Helaas zou haar naoorlogse leven minder succesvol blijken te zijn omdat ze moeite had om zich aan haar nieuwe leven aan te passen en binnen de kortste keren werd haar halve ontslagvergoeding van de SOE stopgezet.

Op dat moment wilde ze graag een Brits staatsburger worden, maar de aanvraagprocedure verliep traag en ze zou moeten wachten tot 1949.

Ze woonde in een huis van de Poolse ZHV terwijl ze op zoek ging naar regulier werk. In de tussentijd werd ze gedwongen om relatief ondergeschikt werk te doen als huishoudster, winkelmeisje en telefoniste.

Haar gewenste carrière in de diplomatieke dienst mocht niet zo zijn: nadat ze had gesolliciteerd voor een baan bij de Britse VN-missie in Genève, werd ze afgewezen omdat ze geen Engels was.

Nu ze geen vast werk had, kwam ze als stewardess op een cruiseschip terecht waar ze de interesse van collega Dennis Muldowney wekte.

Haar schoonheid bleef onverminderd mooi en ze trok gemakkelijk toekomstige partners aan, waaronder niemand minder dan de Britse spionageromanschrijver Ian Fleming. Er werd gezegd dat de twee een jaar lang romances hadden en Fleming zou Christine hebben gebruikt als inspiratie voor zijn James Bond-personage Vesper Lynd in "Casino Royale".

Helaas voor Christine zouden haar bewogen leven, schoonheid en intriges leiden tot jaloezie van veel van haar mede-bemanningsleden.

Ondertussen ontwikkelde Muldowney een ongezonde obsessie voor haar en begon hij haar te stalken nadat ze was teruggekeerd naar Londen.

Op 15 juni 1952 verliet Christine haar hotelkamer om op reis te gaan met haar oude minnaar Kowerski. Toen ze zag dat haar koffers gepakt waren, confronteerde Muldowney haar ermee en toen ze uitleg gaf, stak hij haar in de borst en doodde haar op de gang.

Muldowney pleitte later schuldig aan haar dood en werd tien weken later opgehangen.

Christine Granville werd een paar dagen na haar dood begraven op een rooms-katholiek kerkhof in Londen en liet een grote erfenis achter.

Christine's dapperheid had geholpen om ontelbare levens te redden en de verzetsbeweging in heel Europa overeind te houden tijdens de moeilijkste tijden van de oorlog.

Jessica Brain is een freelance schrijfster gespecialiseerd in geschiedenis. Ze woont in Kent en is een liefhebber van alles wat met geschiedenis te maken heeft.