ස්කොට්ලන්තයේ බටහිර වෙරළ තීරයේ කැම්ප්බෙල්ටවුන් හි ස්කොට්ලන්ත නගරයේ උචිත ලෙස නම් කර ඇති 'ෂෝර් ස්ට්‍රීට්' හි කැම්බල්ටවුන් ලොච් වෙරළේ ප්‍රතිනිර්මාණය කරන ලද ඉඩමක, ඔබට බටහිර වෙරළ තීරයේ වඩාත්ම හාස්‍යජනක ලෙස හොඳින් තබා ඇති රහස සොයාගත හැකිය! මෙම නිහතමානී හා සුන්දර ලොච්-ඉදිරිපස වීදියේ ඔබට හමුවන්නේ ස්කොට්ලන්තයේ පැරණිතම ධාවන සිනමා ශාලාවයි! එය නිල වශයෙන් කැම්බල්ටවුන් පික්චර් හවුස් ලෙස හැඳින්වුවද, එහි කුඩා ප්‍රමාණය නිසා එය ආදරයෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ 265 දෙනෙකුට පමණක් අසුන් ගත හැකි බැවිනි. කැම්බල්ටවුන් හි පික්චර් හවුස් ස්කොට්ලන්තයේ තවමත් චිත්‍රපට පෙන්වන පැරණිතම සිනමා ශාලාව වන අතර එහි මුල් නම රඳවා තබා ගැනීමට ස්කොට්ලන්තයේ පැරණිතම සිනමාහල වේ.

Campbeltown Picture house සඳහා සැලසුම් ආරම්භ වූයේ 1912 දී ප්‍රදේශවාසීන් 41 දෙනෙකු කොටස් හිමියන් ලෙස එකතු වූ විට Glasgow හි ගුණාත්මක භාවය සහ නවීනත්වය අනුව තරඟ කළ හැකි සිනමා ශාලාවක් විවෘත කිරීමෙනි. ග්ලාස්ගෝ එකල 'සිනමා සිටි' ලෙස හැඳින්වූ අතර එහි උච්චතම අවස්ථාව වන විට එහි වෙනම සිනමා ශාලා 130 ක් ක්‍රියාත්මක විය!

Campbeltown යනු සංසන්දනාත්මකව කුඩා නගරයක් වූ අතර එහි ජනගහනය 6,500ක් පමණක් වූ අතර 1939 වන විට එය තමාගේම සිනමා ශාලා 2ක් ගැන පුරසාරම් දොඩයි! මෙම කාලය සඳහා සාපේක්ෂව විශාල සංඛ්යාවක් විය. කනගාටුවට කරුණක් නම්, එම සිනමාහල්වලින් එකක් පරම්පරාවට අහිමි වී ඇති නමුත්, කැම්බල්ටවුන් පික්චර් හවුස් අද දක්වාම විවෘතව පවතී! සිනමාවේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා A. V Gardner ලෙස හැඳින්වූ අතර ඔහු සිනමාව නිර්මාණය කරන විට ඔහුගේම කොටස් 20ක ආයෝජනය කළේය.පැහැදිලිවම එහි සාර්ථකත්වය ගැන විශ්වාසයක් ඇත.

මෙම සිනමා ශාලාව 1913 මැයි 26 වැනි දින ආරම්භ වූ අතර දැන් එය වසර 100 ඉක්මවයි! ගාඩ්නර් විසින් මුල් සිනමාව නිර්මාණය කළේ Glasgow School Art Nouveau ශෛලියෙනි. විශ්මය ජනක ලෙස සිනමාව වසර 20 කට පසු ගාඩ්නර් විසින්ම ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී, එනම් 1934 සහ 1935 අතර, ඔහු එකල ජනප්‍රිය වායුගෝලීය ශෛලියට එකතු කළ විට. 2013 සිය සංවත්සරයේදී නැවත වරක් ප්‍රේමණීයව සහ වෙහෙසකර ලෙස ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කරන ලද්දේ අද දින නරඹන්නන් දකිනු ඇත්තේ මෙම ශෛලියයි.

වායුගෝලීය ශෛලිය එළිමහනේ ගෘහස්ථව ගෙන ඒමට පෙනුණි, එවැනි ගොඩනැගිලිවල අභ්‍යන්තරය තීන්ත ආලේප කර වේදිකාගත කර ඇත. අලංකාර මධ්‍යධරණී මළුව සහ කැම්බල්ටවුන් පික්චර් හවුස් මෙයට හොඳම උදාහරණයකි. සිනමා තිරය දෙපස 'කාසල්' දෙකක් සහ සිවිලිම මත පින්තාරු කර ඇති තරු ඇතිරිල්ලක් ඇත, ඇත්ත වශයෙන්ම චිත්‍රපට ඇල් බිතුසිතුවමක් නැරඹීමේ හැඟීම ඇති කරයි. කනගාටුවට කරුණක් නම්, මෙම වර්ගයේ සිනමා ශාලා ඉතා ස්වල්පයක් ඉතිරිව ඇති අතර, කැම්බල්ටවුන් ස්කොට්ලන්තයේ එකම එක වන අතර යුරෝපයේ අතළොස්සකින් එකකි. දශක ගනනාවක් තිස්සේ සිනමා ශාලාවට අනුග්‍රාහකයින් රොද බැසීම දුටුවේ මෙම අද්විතීය නිර්මාණයයි. තිරයේ දෙපස 'වී හූස්' ලෙසින් ප්‍රියජනක ලෙස හඳුන්වනු ලබන මාලිගා දෙක සහ සිවිලිම මත පින්තාරු කර ඇති අලංකාර තරු, සැබවින්ම එළිමහනේ දර්ශනයක් නැරඹීමේ හැඟීම ලබා දෙන අතර අසමසම සිනමා අත්දැකීමක් නිර්මාණය කරයි.

කැම්බල්ටවුන් හි ප්‍රදර්ශනය කෙරෙන පළමු චිත්‍රපටයin CinemaScope in 1955

1913 සිට ලාභ ලැබුවත්, 1960 ගණන්වල දේවල් ටිකෙන් ටික පරිහානියට පත් වූ අතර 1980 දශකය වන විට සිනමාව පැවතීමට නම් යමක් කළ යුතුව තිබුණි. ඇත්ත වශයෙන්ම, දේවල් කොතරම් අඳුරු වීද යත්, 1986 දී සිනමා ශාලාවට එහි දොරවල් වසා දැමීමට සිදු විය. සතුටින් වුවද, උපකාරය අත ළඟ තිබූ බැවින් කෙටියෙන් පමණි! සිනමාව සුරැකීම සඳහා ප්‍රදේශවාසීන් විසින් ‘කැම්බල්ටවුන් ප්‍රජා ව්‍යාපාරික සංගමය’ නම් පුණ්‍යායතනයක් පිහිටුවන ලදී. ඔවුන් විශාල අරමුදල් රැස් කිරීමේ උත්සාහයක් ආරම්භ කළ අතර එය අවසානයේ සිනමා ශාලාව සහ ආසන ගලවා ගැනීම සහ ගොඩනැගිල්ල නිසි ලෙස ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම අවසන් විය. සිනමා ශාලාව 1989 දී නැවත විවෘත කරන ලද අතර ඒ වන විට අනුග්‍රාහකයින් 265 දෙනෙකුට ගත හැකි විය. එය නිසැකව ම ඉතිරි වූයේ ප්‍රදේශයේ ප්‍රජාවගේ වෙහෙස මහන්සි වී නොපසුබස්නා උත්සාහය නිසා එය බොහෝ සෙයින් අගය කළ ඔවුන්ට එය අතුරුදහන් වීම දැකීම දරාගත නොහැකි විය.

The Campbeltown Picture House ඉතිහාසයේ සියවස් සැමරුම් උත්සවයේ කොටසක් ලෙස, නැවත වරක් එම ගොඩනැඟිල්ල පෙර පැවති තත්ත්වයට පත් කළ යුතු බව හැඟී ගියේය. මෙවර ප්‍රතිසංස්කරණය වූයේ 1920 ගණන්වල සහ 30 ගණන්වල සිනමාවේ උච්චතම අවස්ථාවෙහි සැබෑ ස්වභාවය වඩාත් පුළුල් ලෙස පිළිබිඹු කිරීමයි. මුලින් සිනමාව බේරාගත් කැම්බල්ටවුන් ප්‍රජා ව්‍යාපාරික සංගමය විසින්ම විශාල අරමුදල් රැස්කිරීමේ ප්‍රයත්නයක් සිදු කරන ලද අතර ප්‍රදේශවාසීන්ගෙන් සහ උරුම ලොතරැයි අරමුදලෙන් පවා පවුම් මිලියන 3.5 ක ආයෝජනයක් සාර්ථක ලෙස ලබා ගන්නා ලදී.

සමස්තයපසුව සිනමාව සානුකම්පිතව හා ආදරයෙන් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කරන ලදී. සිනමා ශාලාවේ පිටත මුල් මුහුණතට හැකිතාක් සමීපව පෙනෙන පරිදි නවීකරණය කරන ලදී. නව පික්චර් හවුස් ලාංඡනය පවා මුල් පිටපතට අනුව සකස් කර ඇත.

අභ්‍යන්තරය විශිෂ්ටයි; එය මුල් පිටපතේ එක්සත් ජනපද වායුගෝලීය ශෛලියට ඉතා වෙහෙස මහන්සි වී සකස් කරන ලද අතර ඇත්ත වශයෙන්ම ලෝකයේ වායුගෝලීය සිනමා ශාලා ස්වල්පයක් ඉතිරිව ඇති නිසා අභ්‍යන්තර ප්‍රතිසංස්කරණයේදී කිසිදු විස්තරයක් ඉතිරි නොවීය. ප්‍රතිසංස්කරණය ද පහසු කාර්යයක් නොවීය; ප්‍රතිසංස්කරණය කරන අවස්ථාවේ ගොඩනැගිල්ලේ අත්තිවාරමක් ඉතිරිව නොතිබුණි. නව අත්තිවාරම් දැමීමට සිදු වූ අතර, නව බැල්කනියක් පවා ඉදි කිරීමට සිදු විය. මුල් ආලෝකකරණයේ පිටපත් ස්ථාපනය කරන ලද අතර බිත්ති මත ඇති ෆ්රීස් ඓතිහාසික තීන්ත පර්යේෂකයෙකුගේ උපකාරයෙන් නැවත සකස් කරන ලදී. තව ද, මානුෂිකව හැකි පමණින් මුල් උළු සහ ගඩොල් ඉතිරි කර ගත් අතර, උළු සවි කිරීමට ප්ලාස්ටික් ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන් පවා ගෙන්වා ගන්නා ලදී!

වායුගෝලීය ශෛලියට ගැළපෙන සහ මුල් තිර කාමරයට ගැළපෙන ආසන සොයා ගැනීමට, මේවා පැරිසියෙන් ලබා ගැනීමට සිදු විය. ඒවා කෙතරම් නිශ්චිතද යත්, හැකි සෑම තැනකම සිනමා ශාලාව ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම දේශීය ප්‍රයත්නයක් ලෙස තබා ගත්තද, ඒවාට ගැළපීමට සුදුසු එකම පුද්ගලයින් වේල්සයේ විශේෂිත ඉංජිනේරුවන් විය. අලංකාර වේදිකා තිර රෙදි සාදා ඇත්තේ ප්‍රාදේශීය ශිල්පියෙකු විසින් වන අතර (කැම්බල්ටවුන් එහි විස්කි සඳහා වඩාත් ප්‍රසිද්ධ වුවද!) දේශීය, සහ මමඉතා රසවත් බව අධිකාරී ලෙස පැවසිය හැකිය, Beinn an Tuirc Kintyre gin බාර් එක පිටුපස සේවය කරයි. සිනමා ශාලාව තවමත් මුල් ප්‍රක්ෂේපණ කාමරයේ සිට චිත්‍රපට පෙන්වයි; එයට මිලිමීටර් 35 චිත්‍රපට පවා පෙන්විය හැකි නමුත් වරකට එක් රීල් එකක් පමණි. අද තිර දෙකක් ඇත, දෙවන තිරය වැඩි අමුත්තන්ට නවාතැන් ගැනීම සඳහා අලුතින් ඉදිකර ඇත. නව තිරය වඩාත් නවීන විලාසිතාවකින් යුක්ත වන අතර Screen One මුල් පිටපත වේ.

මුළු ගොඩනැගිල්ලම දැන් A ශ්‍රේණියේ ලැයිස්තුගත කර ඇති අතර එය සැබවින්ම කලා කෘතියකි. එක් අවසාන ස්පර්ශයක් වන්නේ 1950 ගණන්වල AC බලයට DC බවට පරිවර්තනය කිරීම සඳහා සිනමා ශාලාවේ ස්ථාපනය කරන ලද මුල් Mercury Rectifier අඩංගු සිනමා ශාලාවේම ආලින්දයේ ඇති ප්‍රදර්ශනයකි. ඇත්ත වශයෙන්ම, මෙම යන්ත්ර තවමත් ලන්ඩන් භූගත මත භාවිතා වේ.

සෑම කෙනෙකුම තම ජීවිත කාලය තුළ අවම වශයෙන් එක් වරක්වත් මෙම සිනමාහල තුළ චිත්‍රපටයක් අත්විඳිය යුතුය, එය දෙවරක් කිරීමට මට වරප්‍රසාදය ලැබී ඇත, වරක් කුඩා කාලයේදී වරක් සහ වැඩිහිටියෙකු ලෙස නවීකරණයෙන් පසුව එක් වරක්, අත්දැකීම් දෙකම සැබවින්ම ඉන්ද්‍රජාලික විය.

ප්‍රතිසංස්කරණය අතරතුර, ඉදිකිරීම්කරුවන්ට අත්තිවාරමේ තිබී පරණ සපත්තුවක් හමු විය. මෙය නොසැලකිලිමත් බවක් පෙනෙන්නට පුළුවන; කෙසේ වෙතත්, බූට් එක අහම්බෙන් එහි තැබුවේ නැත. ඔබ ගොඩනැගිල්ලක අත්තිවාරම මත පැරණි සපත්තුවක් තැබුවහොත් ඔබ නපුරු ආත්මයන්ගෙන් ආරක්ෂා වී ගොඩනැගිල්ලට වාසනාව ගෙන දෙන බව පුරාණ මිථ්‍යාව සහ සම්ප්‍රදායකි. මෙය සැබවින්ම මෙම විශේෂිත සම්ප්‍රදායේ ඇරඹුම් ලෝකයේ මෑත කාලීන සොයා ගැනීමයි, මන්ද එය තවදුරටත් ක්‍රියාත්මක නොවන බැවිනිමෙම නූතන කාලය. සිනමාවේ වාසනාව දිගටම කරගෙන යාමට බූට් එක ගොඩනැගිල්ලේ අත්තිවාරමේ ඉතිරිව ඇති අතර එහි මැජික් නිසැකවම ක්‍රියාත්මක වන බව පෙනේ! එය ඉදිරි දශක ගනනාවක් තිස්සේ දිගටම පවතිනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු වේ...

Freelance Writer Terry MacEwen විසිනි.