Falkirk in Schotland is de thuisbasis van The Kelpies, de grootste paardensculptuur ter wereld. Deze 30 meter hoge beelden met paardenhoofden werden onthuld in april 2014 en staan in Helix Park bij de snelweg M9. Ze zijn een monument voor het door paarden aangedreven industriële erfgoed van Schotland.

Maar wat zijn 'kelpies'?

Een kelpie is een gedaanteverwisselende watergeest uit de Schotse legende. Zijn naam is mogelijk afgeleid van de Schots-Gaelische woorden 'cailpeach' of 'colpach', wat vaars of veulen betekent. Kelpies zouden rondspoken in rivieren en stromen, meestal in de vorm van een paard.

De Kelpies in Falkirk (foto © Beninjam200, WikiCommons)

Maar pas op... dit zijn kwaadaardige geesten! De kelpie kan zich voordoen als een tamme pony aan de oever van een rivier. Hij is bijzonder aantrekkelijk voor kinderen - maar ze moeten oppassen, want als ze eenmaal op zijn rug zitten, kunnen ze niet van zijn kleverige magische huid afstappen! Als hij op deze manier gevangen zit, sleurt de kelpie het kind de rivier in en eet hem vervolgens op.

Deze waterpaarden kunnen ook in menselijke vorm verschijnen. Ze kunnen zich voordoen als een mooie jonge vrouw, in de hoop jonge mannen naar hun dood te lokken. Of ze kunnen de vorm aannemen van een harige mens die op de loer ligt bij de rivier, klaar om uit te springen naar nietsvermoedende reizigers en ze dood te pletten in een vice-achtige greep.

Kelpies kunnen hun magische krachten ook gebruiken om een vloed op te roepen en zo een reiziger mee te sleuren naar een waterig graf.

Er wordt gezegd dat het geluid van de staart van een kelpie in het water lijkt op dat van de donder. En als je langs een rivier loopt en een onaards gejammer of gehuil hoort, pas dan op: het kan een kelpie zijn die waarschuwt voor een naderende storm.

Maar er is goed nieuws: een kelpie heeft een zwakke plek - zijn hoofdstel. Iedereen die het hoofdstel van een kelpie te pakken kan krijgen, heeft de macht over hem en over elke andere kelpie. Van een gevangen kelpie wordt gezegd dat hij de kracht van minstens 10 paarden heeft en het uithoudingsvermogen van nog veel meer paarden, en hij wordt zeer gewaardeerd. Het gerucht gaat dat de MacGregor-clan een kelpies hoofdstel heeft, dat door de generaties heen is doorgegeven en waarvan wordt gezegd dat het afkomstig is vanvan een voorouder die het nam van een kelpie bij Loch Slochd.

De kelpie wordt zelfs genoemd in het gedicht 'Address to the Deil' van Robert Burns:

"...Wanneer thowes de snawy hoord oplossen

En drijf op de ijzige boord

Dan jagen waterkelken over het foord

Op uw aanwijzingen

En 's nachts zijn reizigers allur'd

Tot hun ondergang..."

Een veelvoorkomend Schots volksverhaal is dat van de kelpie en de tien kinderen. Nadat hij negen kinderen op zijn rug heeft gelokt, achtervolgt hij de tiende. Het kind strijkt over zijn neus en zijn vinger zit vast. Hij slaagt erin zijn vinger af te snijden en ontsnapt. De andere negen kinderen worden het water in gesleurd en nooit meer gezien.

Er zijn veel gelijksoortige verhalen over waterpaarden in de mythologie. In Orkney is er de nuggle, in Shetland de shoopiltee en op het eiland Man, de 'Cabbyl-ushtey'. In de Welshe folklore zijn er verhalen over de 'Ceffyl Dŵr'. En in Schotland is er nog een waterpaard, de 'Each-uisge', die in lochs loert en naar verluidt nog gemener is dan de kelpie.

Dus als je de volgende keer langs een mooie rivier of beek wandelt, wees dan op je hoede; het kan zijn dat je vanaf het water in de gaten wordt gehouden door een kwaadaardige kelpie...