Elizabeth Fry, ook wel de "engel van de gevangenissen" genoemd, was een vrouw uit de negentiende eeuw die campagne voerde voor gevangenishervorming en sociale verandering met een striktheid die toekomstige generaties inspireerde om haar goede werk voort te zetten.

Vaandel van de Artists Suffrage League ter ere van de gevangenishervormster Elizabeth Fry, 1907

Geboren op 21 mei 1780 in een vooraanstaande Quaker-familie uit Norwich, werkte haar vader John Gurney als bankier, terwijl haar moeder Catherine lid was van de Barclay-familie, de familie die de Barclays Bank oprichtte.

De familie Gurney was zeer vooraanstaand in de regio en verantwoordelijk voor veel ontwikkeling in Norwich. De welvaart van de familie was zo groot dat ze in 1875 in de populaire cultuur werd verpersoonlijkt door Gilbert en Sullivan met een citaat uit "Trial by Jury", dat "ik uiteindelijk net zo rijk werd als de Gurneys".

Het zal niemand verbazen dat de jonge Elizabeth een charmant leven had toen ze opgroeide in Earlham Hall met haar broers en zussen.

Voor Elizabeth was haar roeping tot Christus al op jonge leeftijd duidelijk en haar geloofskracht werd later ingezet om sociale hervormingen door te voeren.

Geïnspireerd door de prediking van de Amerikaanse Quaker William Savery en anderen zoals hij, wijdde Elizabeth zich in haar vroege volwassenheid opnieuw aan Christus en was ze op een missie om een verschil te maken.

Op de jonge leeftijd van twintig bloeide haar persoonlijke leven al snel op toen ze haar toekomstige echtgenoot Joseph Fry ontmoette, ook een bankier en neef van de beroemde Fry familie uit Bristol. Ook zij, bekend om hun banketbakkerij, waren net als de Gurney familie Quakers en vaak betrokken bij filantropische doelen.

Op 19 augustus 1800 trouwde het jonge stel en verhuisde naar St Mildred's Court in Londen waar ze een vruchtbaar gezin van elf kinderen zouden stichten: vijf zonen en zes dochters.

Ondanks haar nu fulltime rol als echtgenote en moeder vond Elizabeth nog tijd om kleding te doneren aan daklozen en om te dienen als predikant voor het Religieuze Genootschap van Vrienden.

Het echte keerpunt in haar leven kwam in 1813 nadat een vriend van de familie, Stephen Grellet, haar aanspoorde om de Newgate Gevangenis te bezoeken.

Newgate Gevangenis

Bij haar bezoek was ze geschokt door de omstandigheden die ze aantrof; ze kon niet stoppen met aan de gevangenen te denken en keerde de volgende dag terug met proviand.

Enkele van de zware omstandigheden waar Elizabeth getuige van zou zijn geweest, waren onder andere de enorme overbevolking, waarbij vrouwen die gevangen zaten gedwongen werden hun kinderen mee te nemen in deze gevaarlijke en schrijnende leefomstandigheden.

De ruimte was krap met kleine ruimtes om in te eten, wassen, slapen en poepen; de harde realiteit van de gevangeniswereld zou een schok geweest zijn voor Elizabeth.

De gevangenissen zaten vol, velen waren nog in afwachting van hun proces en een verscheidenheid aan mensen met zeer uiteenlopende veroordelingen werden samen vastgehouden. Enkele van de grimmige verschillen waren vrouwen die beschuldigd werden van diefstal van de markt, naast iemand die een straf uitzat voor moord.

De omstandigheden waren grimmig en zonder hulp van buitenaf, van liefdadigheidsinstellingen of hun eigen familie, stonden veel van deze vrouwen voor de wanhopige keuze om te verhongeren, te bedelen of te sterven.

Deze schrijnende beelden bleven Elizabeth bij en omdat ze ze niet uit haar hoofd kon wissen, keerde ze de volgende dag terug met kleding en voedsel voor een aantal van de vrouwen die ze had bezocht.

Helaas was Elizabeth door persoonlijke omstandigheden niet in staat om een deel van haar werk voort te zetten vanwege de financiële problemen van de familiebank van haar man tijdens de financiële paniek van 1812.

Gelukkig kon Elizabeth in 1816 haar liefdadigheidswerk hervatten en richtte ze zich op de vrouwengevangenis van Newgate door geld beschikbaar te stellen voor een school in de gevangenis om de kinderen te onderwijzen die daar met hun moeders leefden.

Als onderdeel van een breder hervormingsprogramma startte ze de Association for the Improvement of the Female Prisoners of Newgate, die praktische hulp en religieuze begeleiding bood en de gevangenen hielp bij het vinden van wegen naar werk en zelfverbetering.

Elizabeth Fry had een heel andere opvatting over de functie van een gevangenis dan veel van haar collega's in die tijd. Straf stond in de negentiende eeuw voorop en een streng systeem was de enige methode voor eigenzinnige individuen. Ondertussen geloofde Fry dat het systeem kon veranderen, hervormingen kon aanmoedigen en een sterker kader kon bieden, wat ze allemaal probeerde te doen door middel vanlobbyen bij het parlement, campagne voeren en liefdadigheidswerk.

Enkele van de meer specifieke eisen waar ze zich mee bezig hield na haar vele bezoeken aan de gevangenis, waren onder andere ervoor zorgen dat mannen en vrouwen gescheiden zouden worden, met vrouwelijke bewakers voor de vrouwelijke gevangenen. Bovendien, nadat ze zoveel mensen had gezien die tijd uitzaten voor zo'n breed spectrum aan misdaden, voerde ze ook campagne om de huisvesting van criminelen te baseren op de specifieke misdaad.

Ze richtte haar inspanningen op het aanmoedigen van de vrouwen om nieuwe vaardigheden op te doen die hun vooruitzichten bij het verlaten van de gevangenis konden verbeteren.

Elizabeth Gurney Fry leest voor aan gevangenen in de Newgate Gevangenis. Gelicenseerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Ze gaf praktisch advies over hygiëne, godsdienstonderricht uit de Bijbel, leerde hen handwerken en troostte hen in sommige van hun moeilijkste momenten.

Hoewel sommige mensen Fry waarschuwden voor de gevaren die ze zou kunnen lopen bij het bezoeken van dergelijke holen van ongerechtigheid, nam ze de ervaring op de koop toe.

Elizabeth Fry's zorg voor het welzijn en de ervaringen van de gevangenen binnen de muren van de gevangenis strekte zich ook uit tot de omstandigheden waaronder ze werden vervoerd, wat vaak inhield dat ze in een kar door de straten werden geparadeerd en door de mensen van de stad werden bekogeld.

Om zo'n spektakel een halt toe te roepen, voerde Elizabeth campagne voor fatsoenlijker transport zoals huifkarren en bezocht ze zo'n honderd transportschepen. Haar werk zou uiteindelijk leiden tot de formele afschaffing van het transport in 1837.

Ze bleef vastbesloten om tastbare veranderingen in de structuur en organisatie van de gevangenissen te zien. Zozeer zelfs dat ze in haar gepubliceerde boek, "Prisons in Scotland and the North of England", details gaf van haar nachtelijke bezoeken aan dergelijke faciliteiten.

Ze nodigde zelfs vooraanstaande personen uit om de omstandigheden zelf te komen bekijken, waaronder in 1842 Frederik Willem IV van Pruisen, die Fry in Newgate Prison ontmoette tijdens een officieel bezoek dat veel indruk op hem maakte.

Bovendien profiteerde Elizabeth van de steun van Koningin Victoria zelf, die haar inspanningen om het leven en de omstandigheden van de meest behoeftigen te verbeteren bewonderde.

Zo hielp haar werk om het bewustzijn van het publiek te vergroten en de aandacht te trekken van de wetgevers in het Lagerhuis. Vooral Thomas Fowell Buxton, Elizabeths zwager die ook parlementslid voor Weymouth was, bleek een belangrijke rol te spelen bij het promoten van haar werk.

In 1818 was ze ook de eerste vrouw die getuigenis aflegde voor een commissie van het Lagerhuis over de omstandigheden in gevangenissen, wat uiteindelijk leidde tot de Prison Reform Act van 1823.

Haar campagnes hielpen om houdingen te veranderen omdat haar onorthodoxe aanpak positieve resultaten begon op te leveren, waardoor sommigen geloofden dat haar retoriek van rehabilitatie effectiever zou kunnen zijn.

Ze koos ervoor om haar ideeën over het Kanaal te promoten in Frankrijk, België, Nederland en Duitsland.

Terwijl ze hervormingen in gevangenissen aanmoedigde, gingen haar humanitaire inspanningen ook elders door en probeerde ze verschillende sociale problemen aan te pakken.

Ze hielp het leven van daklozen te verbeteren door een opvanghuis in Londen op te zetten en gaarkeukens te openen nadat ze het dode lichaam van een jong kind had gezien dat de barre winternacht niet had overleefd.

Haar aandacht ging specifiek uit naar het helpen van vrouwen, vooral gevallen vrouwen, door hen onderdak te bieden en mogelijkheden om andere bronnen van werkgelegenheid te vinden.

Elizabeth's verlangen naar betere algemene omstandigheden in verschillende instellingen omvatte ook hervormingen in psychiatrische inrichtingen.

Haar focus was wijdverspreid en ze pakte sociale onderwerpen aan die voorheen taboe waren geweest. Samen met haar mede-Quakers steunde en werkte ze ook samen met hen die campagne voerden voor de afschaffing van de slavernij.

Florence Nightingale

In de jaren 1840 richtte ze een verpleegschool op om het onderwijs en de verpleegstandaarden van degenen in opleiding te verbeteren. Ze diende als inspiratie voor Florence Nightingale, die samen met haar collega-verpleegkundigen de soldaten van de Krimoorlog hielp.

Het werk van Elizabeth Fry was uitmuntend, baanbrekend en inspirerend voor een nieuwe generatie die haar goede werk wilde voortzetten.

In oktober 1845 overleed ze en meer dan duizend mensen woonden haar herdenking bij. Haar nalatenschap werd later erkend toen ze aan het begin van de jaren 2000 op het bankbiljet van vijf pond werd afgebeeld.

Elizabeth Fry was een vrouw die geboren werd in een vooraanstaande familie met rijkdom en luxe, die ervoor koos om haar positie te gebruiken om het leven van anderen te verbeteren, om de aandacht te vestigen op de sociale tragedies in het hele land en om een sociaal bewustzijn bij het publiek te creëren dat enigszins ontbrak.

Jessica Brain is een freelance schrijfster gespecialiseerd in geschiedenis. Ze woont in Kent en is een liefhebber van alles wat met geschiedenis te maken heeft.