“အမှန်က၊ နိုင်ငံတော်တစ်ခုလုံး အပြီးတိုင်မပြီးမချင်း ငါအရမ်းကြောက်နေတယ်”

ဤစကားများသည် Samuel Pepys ၏ ဒိုင်ယာရီမှတ်တမ်းတွင် 12th June 1667 မှ ကူးယူဖော်ပြသော ပြတ်သားစွာသတိပေးချက်ဖြစ်သည်။ သံသယမရှိသော တော်ဝင်ရေတပ်ကို အောင်ပွဲခံခဲ့သော ဒတ်ခ်ျတိုက်ခိုက်မှု။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် အင်္ဂလန်အတွက် အရှက်ရစရာ ဆုံးရှုံးမှုဖြစ်ပြီး ရေတပ်သမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံးဖြစ်သည့် Raid on Medway ဟု လူသိများသည်။

ရှုံးနိမ့်မှုသည် အင်္ဂလန်အတွက် ဆိုးရွားသော ထိုးနှက်ချက်ဖြစ်သည်။ စီးနင်းမှုသည် အင်္ဂလိပ်-ဒတ်ခ်ျစစ်ပွဲများဟု လူသိများသော ပိုမိုကြီးမားသော ပဋိပက္ခ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။

1652 ခုနှစ်မှစတင်၍ ပထမအင်္ဂလိပ်-ဒတ်ခ်ျစစ်ပွဲသည် တိုက်ပွဲများအဆုံးသတ်ရန်အတွက် Oliver Cromwell နှင့် United Netherlands ပြည်နယ်ဗိုလ်ချုပ်ကြားရှိ Westminster စာချုပ်ဖြင့် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ စာချုပ်သည် ချက်ချင်းခြိမ်းခြောက်မှုမှန်သမျှကို ချေမှုန်းရန် ဆန္ဒရှိသော်လည်း ဒတ်ခ်ျနှင့်ဗြိတိသျှတို့ကြား စီးပွားဖြစ်ပြိုင်ဆိုင်မှုသည် အစသာရှိသေးသည်။

ဘုရင် Charles II

1660 တွင် Charles II ဘုရင် ပြန်လည်ထူထောင်မှုသည် အင်္ဂလိပ်တို့ကြားတွင် အကောင်းမြင်ဝါဒနှင့် အမျိုးသားရေးဝါဒများ တဟုန်ထိုး ထွက်ပေါ်လာပြီး ဒတ်ခ်ျတို့၏ ကုန်သွယ်မှုလွှမ်းမိုးမှုကို နောက်ပြန်ဆုတ်ရန် တညီတညွတ်တည်း ကြိုးစားအားထုတ်မှုနှင့်အတူ တိုက်ဆိုင်နေပါသည်။ Samuel Pepys ကိုယ်တိုင်က သူ၏ကျော်ကြားသောဒိုင်ယာရီတွင် မှတ်သားခဲ့သလို၊ စစ်ကို တောင့်တလာခဲ့သည်။

အင်္ဂလိပ်သည် ဒတ်ချ်ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းများကို သိမ်းပိုက်ရန်မျှော်လင့်ထားသည့် ကုန်သွယ်မှုပြိုင်ဆိုင်မှုအပေါ် အာရုံစိုက်နေခဲ့သည်။ 1665 ခုနှစ်တွင် James II တွင် Charles ၏အစ်ကိုသည် New ဟုလူသိများသောဒတ်ခ်ျကိုလိုနီကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။York။

တစ်ချိန်တည်းတွင်၊ ယခင်စစ်ပွဲ၏ ဆုံးရှုံးမှုများကို ထပ်မဖြစ်စေရန် စိတ်အားထက်သန်သော ဒတ်ခ်ျတို့သည် ပိုမိုလေးလံသော သင်္ဘောအသစ်များကို ပြင်ဆင်ရာတွင် အလုပ်များနေပါသည်။ ဒတ်ချ်တို့သည်လည်း အင်္ဂလိပ်ရေတပ်တွင် ငွေကြေးစီးဆင်းမှုပြဿနာများကြုံတွေ့နေရပြီး စစ်တိုက်ရန် တတ်နိုင်သည့်အနေအထားတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သောအနေအထားတွင် ရှိနေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။

၁၆၆၅ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယအင်္ဂလိပ်-ဒတ်ခ်ျစစ်ပွဲဖြစ်ပွားပြီး နောက်ထပ်နှစ်နှစ်ကြာရန် သတ်မှတ်ထားသည်။ အစပိုင်းတွင်၊ ဇွန်လ 13th၊ Lowestoft တိုက်ပွဲတွင် အင်္ဂလိပ်တို့က ပြတ်ပြတ်သားသား အောင်ပွဲခံခဲ့သော်လည်း လာမည့်လများနှင့် နှစ်များအတွင်း အင်္ဂလန်သည် ၎င်း၏ရပ်တည်ချက်ကို အလွန်အားနည်းသွားစေမည့် ဆုတ်ယုတ်မှုများနှင့် စိန်ခေါ်မှုများစွာကို ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရသည်။

ပထမဘေးအန္တရာယ် နိုင်ငံကို ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်စေသည့် Great Plague ၏ဆိုးကျိုးများ ပါဝင်သည်။ ချားလ်စ် ၂ ပင်လျှင် လန်ဒန်မှ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရပြီး Pepys သည် “လမ်းများမည်မျှ အချည်းနှီးဖြစ်ပြီး ဝမ်းနည်းဖွယ်ကောင်းသည်” ဟူ၍ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည်။

နောက်နှစ်တွင်၊ လန်ဒန်မြို့ကြီး၏မီးကြီးသည် တိုင်းပြည်၏စိတ်ပျက်စရာကောင်းသောစိတ်ဓာတ်ကို တိုးဝင်လာစေပြီး ထောင်ပေါင်းများစွာသောအိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရကာ လူသူအရောက်အပေါက်နည်းသွားခဲ့သည်။ အခြေအနေ ပိုဆိုးလာသည်နှင့်အမျှ မီးလောင်ရသည့် အကြောင်းရင်းနှင့် ပတ်သက်၍ သံသယများ ထွက်ပေါ်လာပြီး အစုလိုက်အပြုံလိုက် ထိတ်လန့်ကာ တော်လှန်ပုန်ကန်မှုအဖြစ်သို့ လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။ လန်ဒန်မြို့သားတွေဟာ သူတို့ရဲ့ အကြောက်ဆုံးသူတွေဖြစ်တဲ့ ပြင်သစ်နဲ့ ဒတ်ခ်ျလူမျိုးတွေကို စိတ်ပျက်ပြီး ဒေါသဖြစ်အောင် ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ ရလဒ်မှာ လူမှုမကျေနပ်မှု အငွေ့အသက်များ ပွက်ပွက်ဆူလာချိန်တွင် လမ်းများပေါ်၌ လူအုပ်အကြမ်းဖက်မှု၊ လုယက်ခြင်းနှင့် ဓားစာခံ သတ်ဖြတ်ခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။

ဤအခြေအနေတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခြင်းနှင့် အပြင်လူကိုကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ Medway တွင်စီးနင်းခြင်းသည် နောက်ဆုံးကောက်ရိုးဖြစ်သည်။ သူမ၏ ခုခံမှု နိမ့်ကျပြီး စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေး ကသောင်းကနင်း ဖြစ်ချိန် အင်္ဂလန်နှင့် ရင်ဆိုင်ရန် အကောင်းဆုံးအချိန်ကို တွက်ချက်ထားသည့် ဒတ်ခ်ျလူမျိုးအတွက် ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်အောင်ပွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။

အင်္ဂလိပ်သင်္ဘောသားများထံမှ အခကြေးငွေမရရှိဘဲ IOU များကို အမြဲလက်ခံရရှိသည့် အခြေအနေမှာ ဆိုးရွားလှသည်။ ဆိုးရွားသော ငွေကြေးအကျပ်အတည်းရှိခဲ့သည့် ဘဏ္ဍာရေး။ ယင်းသည် ၎င်းတို့၏ မိသားစုကို ထောက်ပံ့ရန် ရုန်းကန်နေရသော အမျိုးသားများအတွက် အဓိပ္ပါယ်မဲ့သော အမူအရာတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ဒတ်ခ်ျအတွက်၊ ဤတိုက်ခိုက်မှုကို စတင်ရန် ပြီးပြည့်စုံသော အခြေအနေဖြစ်သည်။

သူသည် နယ်သာလန်နိုင်ငံရေးသမား Johan de Witt က တိုက်ခိုက်မှုကို ကိုယ်တိုင်လုပ်ဆောင်နေချိန်ဖြစ်သည်။ Michiel de Ruyter ။ ချေမှုန်းမှုသည် ၁၆၆၆ ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် Holmes's Bonfire ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအတွက် လက်စားချေမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် လှုံ့ဆော်ခံခဲ့ရသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲသည် အင်္ဂလိပ်သင်္ဘောများက ဒတ်ခ်ျသင်္ဘောများကို ဖျက်ဆီးကာ West Terschelling မြို့ကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ကလဲ့စားချေခြင်းမှာ ဒတ်ခ်ျတို့၏စိတ်ထဲတွင်ရှိပြီး အင်္ဂလိပ်တို့သည် အားနည်းသောအနေအထားတွင်ရှိနေပါသည်။

Thames Estuary ဧရိယာတွင် ဇွန်လ 6 ရက်နေ့တွင် ဒတ်ချ်သင်္ဘောကိုတွေ့သောအခါ ပြဿနာ၏ပထမဆုံးလက္ခဏာပေါ်လာသည်။ ရက်များကြာလာသောအခါတွင် ၎င်းတို့သည် ထိတ်လန့်စရာကောင်းလောက်အောင် တိုးတက်နေပြီဖြစ်သည်။

အင်္ဂလိပ်ဘက်မှ ပထမဆုံးအမှားတစ်ခုမှာ ခြိမ်းခြောက်မှုကို တတ်နိုင်သမျှ အမြန်ဆုံးဖြေရှင်းခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဒတ်ခ်ျလူမျိုးကို လျှော့တွက်ခြင်းသည် အချက်ပေးသည့်အတိုင်း ချက်ချင်းပင် ၎င်းတို့အတွက် အကျိုးရှိခဲ့သည်။Sheerness ကမ်းလွန်တွင် ဒတ်ခ်ျသင်္ဘောသုံးဆယ်ပါသော ဒတ်ခ်ျသင်္ဘောတစ်စင်း ဇွန် ၉ ရက်အထိ ပေါ်မလာသေးပါ။ ထိုအချိန်တွင် စိတ်ပျက်အားငယ်နေသော ကော်မရှင်နာ Peter Pett သည် Admiralty သို့ အကူအညီတောင်းခံခဲ့သည်။

ဇွန်လ 10 ရက် တွင်၊ အခြေအနေ ဆိုးရွားမှုသည် အခြေအနေကို ထိန်းချုပ်ရန် Chatham သို့ Albemarle မြို့စားကြီး George Monck ကို စေလွှတ်ခဲ့သော Charles II ဘုရင်၏ အရုဏ်ဦးမှ စတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ရောက်ရှိလာသောအခါတွင်၊ Monck သည် ဒတ်ခ်ျလူမျိုးကို တားဆီးရန် လူအင်အား သို့မဟုတ် ခဲယမ်းမီးကျောက်များ မလုံမလောက်ရှိသည့် သင်္ဘောကျင်းကို ဝရုန်းသုန်းကား ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားသွားခဲ့သည်။ ပံ့ပိုးကူညီရန်နှင့် ခုခံရန် လိုအပ်သော စစ်သားများ၏ အပိုင်းတစ်ပိုင်းရှိခဲ့သော်လည်း ဝင်လာသော ရန်သူသင်္ဘောများကို ခုခံရန် အသုံးပြုသည့် သံကြိုးကိုပင် တပ်ဆင်ထားခြင်းမရှိပေ။

Monck သည် အလျင်အမြန် ကာကွယ်ရေး အစီအစဉ်များ ချမှတ်ကာ Upnor Castle ကို ကာကွယ်ရန် မြင်းတပ်အား အမိန့်ပေးကာ ကွင်းဆက်ကို ၎င်း၏ မှန်ကန်သော အနေအထားတွင် ကွင်းဆက်များ တပ်ဆင်ကာ Gillingham အခြေစိုက် ကွင်းဆက်ပြတ်တောက်သွားပါက Dutch ကို အတားအဆီးအဖြစ် ပိတ်ဆို့ခြင်းများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဒတ်ခ်ျရေတပ်ကို တားဆီးဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တဲ့ ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘော စည်းလုံးညီညွတ်ရေး ကသာ ကာကွယ်ထားတဲ့ Sheppey ကျွန်းကို ရေယာဉ်စုက ရောက်ရှိလာပြီးဖြစ်လို့ နားလည်မှု နောက်ကျခဲ့ပါတယ်။

နှစ်ရက်အကြာတွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် ကွင်းဆက်သို့ရောက်ရှိလာပြီး Captain Jan Van Brakel မှ စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စည်းလုံးညီညွတ်ရေး တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ကွင်းဆက်ကျိုးသွားခဲ့သည်။ အစောင့်တပ် Mathhias မီးလောင်သွားသဖြင့် အင်္ဂလိပ်ရေတပ်အတွက် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ရပ်များသည် ဆိုးရွားလှသည်။ Charles V ၊ သင်္ဘောသားများကို Van Brakel က ဖမ်းဆီးထားစဉ်။ ပရမ်းပတာ ပျက်သုဉ်းမှုကိုမြင်လျှင် Monck သည် ဒတ်ချ်တို့ ဖမ်းမိမည့်အစား ကျန်သင်္ဘော ၁၆ စင်းကို နစ်မြုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

နောက်တနေ့ ဇွန်လ 13 ရက်နေ့၌ ဒတ်ခ်ျတို့သည် Chatham ဆိပ်ကမ်းများသို့ ဆက်လက်ချီတက်လာသဖြင့် ဒေါသူပုန်ထခဲ့ကြသည်။ Upnor ရဲတိုက်တွင် တပ်စွဲထားသော အင်္ဂလိပ်တို့၏ ပစ်ခတ်မှု ခံနေရသော်လည်း၊ အင်္ဂလိပ်ရေတပ်၏ အကြီးဆုံးသင်္ဘောသုံးစင်းဖြစ်သည့် Loyal London ၊ Royal James နှင့် Royal Oak တို့သည် ဖမ်းမိခြင်း သို့မဟုတ် မီးရှို့ခြင်းကို ရှောင်ရှားရန် တမင်တကာ နစ်မြုပ်ခြင်း ခံရသည်။ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဤသင်္ဘောသုံးစင်းကို နောက်ဆုံးတွင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့သော်လည်း ကုန်ကျစရိတ်ကြီးမားသည်။

နောက်ဆုံးတွင် Johan ၏အစ်ကို Cornelius de Witt သည် ဇွန်လ 14 ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ဆုနှင့်အတူ Docks မှ ဆုတ်ခွာရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး တော်ဝင်ချားလ်စ် အား ဆုဖလားတစ်ခုအနေဖြင့် စစ်ပွဲ၏ နယ်သာလန်တို့သည် အောင်ပွဲရပြီးနောက် အခြားသော အင်္ဂလိပ်ဆိပ်ကမ်းများကို တိုက်ခိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ဒတ်ခ်ျတို့သည် နယ်သာလန်ကို အောင်ပွဲခံကာ ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေးနှင့် ရေတပ်ပြိုင်ဘက် အင်္ဂလိပ်တို့အပေါ် အောင်ပွဲရကြောင်း အထောက်အထားဖြင့် နယ်သာလန်သို့ ပြန်သွားခဲ့သည်။

စစ်ပွဲကို ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် မြင်ခဲ့သော Charles II ဘုရင်က ရှုံးနိမ့်ခြင်း၏ အရှက်ရမှုကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ခံစားခဲ့ရသည်။ Crown ၏ဂုဏ်သိက္ခာနှင့်သူ၏ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဂုဏ်သိက္ခာအတွက်။ မကြာမီတွင် သူ၏တုံ့ပြန်မှုသည် တတိယအင်္ဂလိပ်-ဒတ်ခ်ျစစ်ပွဲတွင် အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြား မကျေမနပ်ဖြစ်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခဲ့သည်။

တိုက်ပွဲပင်လယ်များကို ဆက်လက်လွှမ်းမိုးထားသည်။

Jessica Brain သည် သမိုင်းကို အထူးပြုထားသော အလွတ်စာရေးဆရာဖြစ်သည်။ Kent တွင် အခြေစိုက်ပြီး အရာခပ်သိမ်းကို ချစ်မြတ်နိုးသော သမိုင်းဝင်ဖြစ်သည်။