De zes en een halve eeuw tussen het einde van de Romeinse heerschappij rond 410 en de Normandische Verovering van 1066, vertegenwoordigen de belangrijkste periode in de Engelse geschiedenis. Want in deze jaren werd een nieuwe 'Engelse' identiteit geboren, met het land verenigd onder één koning, met mensen die een gemeenschappelijke taal deelden en allemaal geregeerd door de wetten van het land.

Deze periode wordt van oudsher bestempeld als de 'Donkere Middeleeuwen', maar de periode tussen de vijfde en de vroege zesde eeuw kan misschien wel de 'Donkerste van de Donkere Middeleeuwen' worden genoemd, omdat er maar weinig geschreven documenten bestaan uit deze tijd en de documenten die er wel zijn, zijn ofwel moeilijk te interpreteren, of werden lang na de gebeurtenissen die ze beschrijven gedocumenteerd.

De Romeinse legioenen en burgerregeringen begonnen zich in 383 terug te trekken uit Brittannië om de grenzen van het Rijk elders op het vasteland van Europa veilig te stellen en in 410 was dit vrijwel voltooid. Na 350 jaar Romeinse heerschappij waren de achtergebleven mensen niet alleen Britten, maar in feite ook Romeins-Britse mensen en ze hadden niet langer een keizerlijke macht waarop ze een beroep konden doen om zichzelf te beschermen.

De Romeinen hadden al sinds ongeveer 360 last van ernstige barbaarse invallen, met Picten (Noord-Kelten) uit Schotland, Schotten uit Ierland (tot 1400 betekende het woord 'Schot' een Ier) en Angelsaksen uit Noord-Duitsland en Scandinavië. Nu de legioenen weg waren, kwamen ze allemaal om de opgebouwde rijkdom van Romeins Brittannië te plunderen.

De Romeinen maakten al honderden jaren gebruik van de huursoldaten van de heidense Saksen en vochten liever naast hen dan tegen deze woeste stammen die werden geleid door krijgsheren-aristocraten onder een stamhoofd of koning. Zo'n regeling werkte waarschijnlijk goed met het Romeinse leger om hun aantallen onder controle te houden en gebruik te maken van hun huursoldaten op een 'naar behoefte' basis. Zonder deIn de havens van binnenkomst zijn Romeinen aanwezig om visa af te geven en paspoorten af te stempelen, maar het aantal immigranten lijkt een beetje uit de hand te zijn gelopen.

Na eerdere Saksische invallen arriveerden vanaf ongeveer 430 een groot aantal Germaanse migranten in het oosten en zuidoosten van Engeland. De belangrijkste groepen waren de Juten van het schiereiland Jutland (het huidige Denemarken), de Angelen uit Angeln in het zuidwesten van Jutland en de Saksen uit het noordwesten van Duitsland.

Vortigern en zijn vrouw Rowena

De belangrijkste heerser, of hoge koning in het zuiden van Brittannië in die tijd was Vortigern. In verslagen die ergens na de gebeurtenis zijn geschreven, staat dat het Vortigern was die de Germaanse huurlingen, onder leiding van de broers Hengist en Horsa, in de jaren 440 inhuurde. Ze kregen land in Kent aangeboden in ruil voor hun diensten in de strijd tegen de Picten en Schotten uit het noorden. De broers waren niet tevreden met wat ze aangeboden kregen en kwamen in opstand,de zoon van Vortigern te vermoorden en zich te buiten te gaan aan landjepik.

De Britse geestelijke en monnik Gildas, die ergens in de jaren 540 schreef, schrijft ook dat de Britten onder het bevel van 'de laatste der Romeinen', Ambrosius Aurelianus, een verzet organiseerden tegen de Angelsaksische aanval die culmineerde in de Slag bij Badon, ook bekend als de Slag bij Mons Badonicus, rond het jaar 517. Dit werd beschreven als een grote overwinning voor de Britten, die de oprukkende macht van deHet is in deze periode dat de legendarische figuur van Koning Arthur voor het eerst opduikt. Hoewel niet genoemd door Gildas, wordt Arthur in de negende-eeuwse tekst Historia Brittonum 'De geschiedenis van de Britten' geïdentificeerd als de leider van de zegevierende Britse troepenmacht bij Badon.

Arthur leidt de aanval in de Slag bij Badon

Tegen de jaren 650 was de opmars van de Saksen echter niet meer te stuiten en waren bijna alle Engelse laaglanden onder hun controle. Veel Britten vluchtten het kanaal over naar het toepasselijk genoemde Bretagne: de mensen die overbleven zouden later de 'Engelsen' worden genoemd. De Engelse historicus, de Eerbiedwaardige Bede (Baeda 673-735), beschrijft dat de Angelen zich in het oosten vestigden, de Saksen in het zuiden en deRecentere archeologie suggereert dat dit in grote lijnen juist is.

Bede

In het begin was Engeland verdeeld in vele kleine koninkrijkjes, waaruit de belangrijkste koninkrijken ontstonden: Bernicia, Deira, East Anglia (Oost Angelen), Essex (Oost Saksisch), Kent, Lindsey, Mercia, Sussex (Zuid Saksen) en Wessex (West Saksen). Deze werden op hun beurt al snel teruggebracht tot zeven, de 'Angelsaksische Heptarchie'. Lindsey, gecentreerd rond Lincoln, werd opgeslokt door andere koninkrijken en verdween in feite.Bernicia en Deira vormden samen Northumbria (het land ten noorden van de Humber).

In de eeuwen die volgden veranderden de grenzen tussen de grote koninkrijken naarmate het ene koninkrijk meer overwicht kreeg dan het andere, voornamelijk door succes en mislukking in oorlogen. Het christendom keerde ook terug naar de kusten van Zuid-Engeland met de komst van de heilige Augustinus in Kent in 597. Binnen een eeuw had de Engelse kerk zich over de koninkrijken verspreid, wat een dramatische vooruitgang in kunst en cultuur met zich meebracht.leren, een licht om een einde te maken aan de 'Donkerste der Donkere Middeleeuwen'.

Angelsaksische koninkrijken (in rood) ca. 800 n.Chr.

Tegen het einde van de zevende eeuw zijn er zeven Angelsaksische koninkrijken in het huidige moderne Engeland, Kernow (Cornwall) niet meegerekend. Volg de links hieronder naar onze gidsen over de Angelsaksische koninkrijken en vorsten.

- Northumbria,

- Mercia,

- East Anglia,

- Wessex,

- Kent,

- Sussex en

- Essex.

Maar het zou natuurlijk de crisis van de invasie van de Vikingen zijn die een verenigd Engels koninkrijk zou doen ontstaan.