Koning Athelstan wordt herinnerd als een grote Angelsaksische koning, maar hij wordt door velen beschouwd als de eerste koning van de Engelsen, die zijn heerschappij eindigde met het toezicht op zijn uitgestrekte koninkrijk.

Na het overlijden van zijn vader, Koning Edward de Oude in juli 924, werd zijn halfbroer Aelfweard aanvankelijk erkend als Koning van Wessex, om drie weken later te sterven. Athelstan besteeg dus, in het licht van de dood van zijn vader en broer, de troon en werd gekroond op 4 september 925 in Kingston upon Thames.

Hoewel zijn weg naar het koningschap nu ongeëvenaard was door het overlijden van zijn broer, was niet iedereen blij met zijn troonsbestijging. Hoewel hij kon rekenen op de steun van Mercia, kwam er vanuit Wessex verzet tegen zijn heerschappij.

Koning Athelstan

Nu hij de titel van koning had, was Athelstan's taak veelomvattend omdat hij een grote verantwoordelijkheid had geërfd van zijn vader Edward, die erin was geslaagd controle te krijgen over heel Engeland ten zuiden van de rivier de Humber.

Athelstan, die verwachtte ooit koning te worden, was goed thuis in militaire procedures en had ervaring opgedaan in verschillende campagnes tegen de Vikingen om hem voor te bereiden op de tijd dat hij ooit de leiding zou krijgen.

Bovendien werd er gezegd dat Alfred de Grote, zijn grootvader, Athelstan geschenken gaf voordat hij stierf: een scharlaken mantel, een met juwelen versierde riem en een Saksisch zwaard.

Toen Athelstan koning werd, was zijn toewijding aan de rol duidelijk en tijdens zijn hele regeerperiode koos hij ervoor om niet te trouwen of kinderen te krijgen.

Na zijn kroning in september 925 werd hij vrijwel onmiddellijk geconfronteerd met bedreigingen van zijn koningschap in de vorm van een rebels complot om hem vrijwel direct na zijn troonsbestijging te verjagen. Het plan was bedacht door een edelman genaamd Alfred die de nieuw benoemde koning wilde grijpen en verblinden, zodat Athelstan niet langer in aanmerking kwam voor de rol. Gelukkig voor Athelstan werd dit complot nooituitgevoerd en hij wist de eerste bedreiging van zijn positie ternauwernood te ontwijken.

Athelstan realiseerde zich al snel dat hij meer diplomatie nodig had om de dreigingen van binnen en buiten zijn koninkrijk af te weren. In een poging een alliantie te vormen, stelde hij voor dat de Vikingkoning Sihtric van York met een van zijn zussen zou trouwen in ruil voor de afspraak dat geen van beide partijen elkaars domeinen zou aanvallen. Hoewel beide partijen instemden met deze regeling, stierf Sihtric helaasslechts een jaar later.

De dood van de Viking werd gezien als een kans door Athelstan die besloot York binnen te vallen waar hij werd geconfronteerd met de tegenstand van Sihtric's neef Guthfrith. Gelukkig bleek Athelstan bij deze gelegenheid succesvol.

In een poging voort te bouwen op zijn succes viel hij Bamburgh aan en dwong zo de hand van graaf Ealdred Ealdufing af, die zich na de aanval aan hem onderwierp.

Met zijn groeiende territoriale portefeuille ging Athelstan nog een stap verder en dreigde hij met oorlog tegen de koningen van het noorden en Wales, waarbij hij hen om hun onderdanigheid vroeg in ruil voor het vermijden van oorlog.

Slechts twee jaar na zijn regeringsperiode, op 12 juli 927, op een bijeenkomst in de buurt van Penrith, kwamen Koning Constantijn van Schotland, Koning Hywel Dda van Deheubarth en Koning Owain van Strathclyde overeen om Athelstan als hun opperheer te erkennen, waarmee een enorm persoonlijk succes voor Athelstan's groeiende machtsbasis werd verzekerd.

Athelstan was er nog steeds op gebrand om voort te bouwen op zijn successen en koos er vervolgens voor om zijn inspanningen te concentreren op Wales en als gevolg hiervan vond er een bijeenkomst plaats in Hereford waar de koningen van Wales gedwongen werden om Athelstan's eisen in te willigen en hem te erkennen als "mechteyrn" (grotere koning).

Vervolgens bepaalde hij de grens tussen Engeland en Wales op de rivier de Wye.

Als onderdeel van deze nieuwe relatie eiste Athelstan een jaarlijks tribuut dat vrij uitgebreid was en twintig pond goud, driehonderd pond zilver en 25.000 ossen omvatte.

Hoewel de twee naties een broze vrede konden sluiten, sudderde de wrok van de Welsh, die onderdrukt waren, nog steeds onder de oppervlakte, misschien wel het duidelijkst samengevat in het gedicht 'Pyrdein Vawr'.

Met weinig dat hem nu nog in de weg stond, zette Athelstan zijn inspanningen voort op wat hij de West Welsh noemde, verwijzend naar de mensen van Cornwall. Hij liet zijn gezag gelden in Cornwall en stichtte een nieuwe zetel en benoemde een bisschop.

Terwijl hij zijn militaire en politieke invloed verder uitbreidde, bouwde hij ook voort op de wettelijke hervormingen die door zijn grootvader, Alfred de Grote, waren geïnitieerd. Bovendien gaf hij tijdens zijn regeerperiode veel blijk van zijn vrome aard door kerken te stichten en zich te richten op het creëren van sociale orde door middel van de wet en de verspreiding van religie.

Hij bleek ook bedreven te zijn in het behandelen van diplomatieke zaken en koos ervoor om interesse te tonen in de politiek van het continent en in sommige gevallen relaties te versterken door de huwelijken van zijn zussen.

Aan het begin van de jaren 930 had Athelstan zich gevestigd als de effectieve heerser van Brittannië, met maar weinig gebieden die onaangetast bleven door zijn macht.

Dat gezegd hebbende, in 934, terwijl er relatieve vrede was bereikt in zijn land, besloot hij Schotland binnen te vallen. Hij slaagde erin de Schotten te dwingen tot een beleid van verzoening nadat zijn leger een ravage had aangericht in het land van de Schotse koningen. Hoewel er geen veldslagen werden geregistreerd, was het bekend dat het leger dat hij verzamelde vier Welshe koningen omvatte die zich in Winchester verzamelden voornaar de Midlands waar ze gezelschap kregen van zes Deense graven.

Als onderdeel van de rooftocht slaagde Athelstan er ook in om Schots vee in beslag te nemen en de Schotse kustlijn aan te vallen voordat hij de Schotten dwong om zich terug te trekken, waardoor Athelstan zegevierend en met nieuw verworven macht naar het zuiden kon terugkeren. Hij kon nu echt koning van alle andere koningen van Brittannië genoemd worden.

Met zoveel prestige kwam echter ook wrok, die zich al snel manifesteerde in de vorm van een alliantie die werd geïnitieerd door koning Constantijn II van Schotland, die in 937 zijn vergelding plande.

Voor de rebellen die verenigd waren in de oppositie, zou alles in Brunanburh op zijn kop komen te staan.

Hoewel de exacte locatie van deze slag onbekend blijft, is het bekend dat Athelstan, die werd vergezeld door zijn halfbroer Edmund, erin slaagde een beslissende overwinning te behalen op Constantijn. Deze triomf kwam echter ten koste van aanzienlijke verliezen aan beide zijden.

Desondanks was de overwinning van Athelstan veel opmerkelijker dan slechts één veldslag. Het vertegenwoordigde Athelstan's persoonlijke prestatie om de eerste algehele heerser van de Angelsaksen te worden.

Een paar jaar later stierf hij op 27 oktober 939 in Gloucester en liet een aanzienlijk groter koninkrijk achter dan hij had geërfd.

Koning Athelstan is soms verloren gegaan in de geschiedenisboeken en op de achtergrond geraakt bij andere belangrijke heersers van het vroegmiddeleeuwse Brittannië, maar zijn koningschap en invloed op de Angelsaksen kan niet worden onderschat.

Als de eerste overheersende koning die over Engeland heerste, verwierf koning Athelstan niet alleen uitgestrekte gebieden maar centraliseerde hij ook zijn macht, voerde hij juridische hervormingen door, versterkte hij het monnikendom en integreerde hij Engeland op het Europese toneel.

Om deze en nog veel meer redenen is het niet verrassend dat William of Malmesbury, een kroniekschrijver uit de twaalfde eeuw, ooit schreef:

"Geen rechtvaardiger of geleerder persoon heeft ooit het koninkrijk geregeerd.

Misschien over het hoofd gezien door sommigen, blijft koning Athelstan een van de grondleggers van middeleeuws Engeland en de koninkrijken die hij overzag. Alleen de tijd zal leren of zijn nakomelingen deze macht kunnen behouden.

Jessica Brain is een freelance schrijfster gespecialiseerd in geschiedenis. Ze woont in Kent en is een liefhebber van alles wat met geschiedenis te maken heeft.