Dit artikel beschrijft de rol die het leiderschap van John Knox speelde in het succes van de Schotse protestantse reformatie in 1560.

John Knox, geboren rond 1514 in Haddington, East Lothian, Schotland, wordt beschouwd als een van de grondleggers van de Schotse Reformatie die in 1560 werd opgericht. Knox' ongelukkige begin was een katalysator voor zijn ambitieuze openbaringen van hervormingen en toewijding aan het aanpassen van de nationale overtuigingen van het Schotse rijk.

Wat er bekend is over Knox' vroege leven is beperkt, maar wordt verondersteld van nederige afkomst te zijn, gekenmerkt door armoede en gezondheidsproblemen, die ongetwijfeld een basis vormden voor zijn strijd voor verandering. Lloyd-Jones stelt dat Knox "in armoede werd opgevoed, in een arm gezin, zonder aristocratische voorouders, en niemand om hem aan te bevelen". Het is dan ook geen verrassing dat Knox ervoor koos om te werken aaneen betere status voor zichzelf te bereiken en zijn passie voor het protestantisme te gebruiken om zijn sociale positie te verbeteren en zijn financiële situatie te verbeteren.

John Knox

Het Schotse koninkrijk viel ten tijde van Knox' bestaan onder de Stewart-dynastie en de katholieke kerk. Knox legde de schuld voor de economische grieven onder de armen bij degenen die de politieke macht hadden om de situatie te veranderen, met name Marie de Guise, regentes van Schotland en bij haar terugkeer naar Schotland in 1560, koningin Mary Stewart of zoals ze in de volksmond beter bekend staat, Mary Queen of Scots. Deze politiekeKnox' grieven tegen de leidinggevenden en zijn ambitie om de Nationale Kerk van Schotland te hervormen resulteerden in een strijd om de Gereformeerde Protestantse Kerk op te richten, wat zou leiden tot een Protestantse Reformatie die het bestuur en de geloofssystemen in Schotland zou veranderen.

In zijn jonge jaren maakte Knox het verlies mee van zijn gelijken Patrick Hamilton en George Wishart, die leiders waren in de protestantse zaak. Zowel Hamilton als Wishart werden geëxecuteerd vanwege hun vermeende "ketterse overtuigingen" door de Schotse regering, die op dat moment katholiek was. In het begin van de zestiende eeuw was het protestantisme een relatief nieuw concept en niet algemeen geaccepteerd in het Europa van de Vroegmoderne Tijd.De executies van Wishart en Hamilton brachten Knox in beroering en hij gebruikte de ideeën van martelaarschap en vervolging in zijn geschriften om kritiek te leveren op de katholieke instellingen en om corruptie in de Vroegmoderne Wereld te prediken.

In Knox' 'The First Blast of the Trumpet Against the Monstrous Regiment of Women', gepubliceerd in 1558, toonde hij aan dat de Schotse Kirk geleid werd door corrupte en buitenlandse leiders en dat het land hervormd en veranderd moest worden voor zijn eigen vooruitgang en religieuze moraal:

"We zien ons land als een gebed voor toekomstige naties, we horen het bloed van onze broeders, de leden van Christus Jezus, op de meest wrede manier vergoten worden en het monsterlijke rijk van een wrede vrouw (de geheime raad van God uitgezonderd) kennen we als de enige oorzaak van alle ellende... De kracht van de vervolging had alle harten van de protestanten weggeslagen."

Knox' taalgebruik in deze publicatie verwoordt de grieven van de protestantse hervormers tegen hun katholieke heersers en hun beheer van de religieuze en sociale verdeeldheid die in het rijk bestond. Het geeft een diepe woede weer over het gebrek aan religieuze moraal en het gebrek aan armenhulp.

Knox verbleef na zijn ballingschap uit Schotland enige tijd in Engeland en kon daarom werken aan zijn protestantse hervorming onder het koningschap van Edward VI, de jonge koning van Tudor.

Knox verwees naar de koning als iemand met een grote wijsheid ondanks het feit dat hij minderjarig was, en dat zijn toewijding aan de protestantse zaak van onschatbare waarde was voor het volk van Engeland. Knox' vooruitgang in Engeland werd echter gestopt door de plotselinge dood van Edward in 1554 en de opvolging van de katholieke koningin Mary Tudor. Knox stelde dat Mary Tudor Gods wil had verstoord en dat haar aanwezigheid als de koningin van Engeland eenHij beweerde dat God de mensen had gestraft voor hun gebrek aan religieuze integriteit;

"heet ongenoegen... zoals de daden van haar ongelukkige regering voldoende kunnen getuigen."

De opvolging van Mary Tudor in 1554 gaf de aanzet tot de geschriften van protestantse hervormers zoals Knox en de Engelsman Thomas Becon tegen de corruptie van de katholieke heersers in Engeland en Schotland in die tijd, en gebruikten de aard van hun geslacht ook alleen maar om hun autoriteit en religieuze moraal te ondermijnen. In 1554 merkte Becon op;

"Ach Heer, het rijk afnemen van een man en het aan een vrouw geven, lijkt een duidelijk teken van Uw woede jegens ons Engelsen."

Zowel Knox als Becon zijn in deze tijd boos over de stagnatie van protestantse hervormingen door de katholieke koninginnen Mary Tudor en Mary Stewart en hun katholieke regimes.

Knox drukte wel zijn stempel op de Engelse kerk door zijn betrokkenheid bij het Engelse 'Book of Common Prayer', dat later werd aangepast door koningin Elizabeth I van Engeland bij haar herstel van de Protestantse Kerk van Engeland in 1558.

Later verbleef Knox in Genève bij de hervormer Johannes Calvijn en kon hij leren van wat Knox beschreef als "de meest volmaakte school van Christus".

Genève gaf Knox het perfecte voorbeeld hoe met toewijding een protestantse reformatie in een rijk mogelijk was en kon floreren. Calvijns protestantse Genève gaf Knox het initiatief om te strijden voor een Schotse protestantse reformatie. Met zijn terugkeer naar Schotland in 1560 en met de hulp van protestantse personen zoals James, graaf van Morray, halfbroer van de Schotse koningin,de protestantse reformatie in Schotland een succes kon worden.

John Knox vermaant Mary Queen of Scots, gravure door John Burnet

Toen Mary Queen of Scots terugkeerde naar Schotland, is het algemeen bekend dat zij en Knox niet de beste vrienden waren. Knox wilde graag doorgaan met de protestantse hervormingen, terwijl Mary dit in de weg stond omdat ze streng katholiek was en Knox' acties, die haar autoriteit en geloof aantastten, verachtte. Hoewel Mary de koningin van Schotland bleef, was de macht van de Schotse protestantensteeds groter en in 1567 verloor Mary haar strijd om haar kroon en werd ze onder huisarrest naar Engeland gestuurd.

De Schotse protestanten hadden nu de controle en het protestantisme werd de religie van het koninkrijk. Tegen die tijd regeerde de protestantse Elizabeth I over Engeland en had Mary Stewart onder haar controle.

Hoewel tegen de tijd van Knox' dood in 1572 de protestantse reformatie nog lang niet was voltooid, werd Schotland tegen die tijd geregeerd door een Schotse protestantse koning, James VI, de zoon van Mary Queen of Scots. Hij zou ook de kroon van Engeland erven en koning James I van Engeland worden en beide landen verenigen onder het protestantisme.

Knox' geschriften en zijn vastberadenheid om te vechten voor een protestants Schotland zagen de Schotse natie en haar identiteit voor altijd veranderen. Vandaag de dag is de nationale godsdienst van Schotland nog steeds protestants en dit toont aan dat de Schotse reformatie die Knox in 1560 begon een succes was en lang standhield.

Geschreven door Leah Rhiannon Savage, 22 jaar, afgestudeerd in geschiedenis aan de Nottingham Trent University. Gespecialiseerd in Britse geschiedenis en voornamelijk Schotse geschiedenis. Echtgenote en aankomend docent geschiedenis. Schrijver van proefschriften over John Knox en de Schotse reformatie en de sociale ervaringen van de familie Bruce tijdens de Schotse onafhankelijkheidsoorlogen (1296-1314).