Здольнасць мець зносіны на агульнай мове - гэта тое, што мы ўсе ўспрымаем як належнае. Гэта частка нацыянальнай традыцыі і культуры, аднак на працягу стагоддзяў некаторыя мовы апынуліся пад пагрозай і змагаліся за выжыванне.

Возьмем, напрыклад, кымрэгскую або валійскую мову, якая з'яўляецца роднай для Брытанскіх астравоў. , якая паходзіць ад кельцкай мовы, на якой размаўлялі старажытныя брыты. На працягу сваёй гісторыі яна сутыкалася са шматлікімі праблемамі ў сваім існаванні.

Валійская мова з'яўляецца брытанскай мовай, што азначае брытанска-кельцкае паходжанне, і на ёй размаўлялі ў Брытаніі яшчэ да рымскай акупацыі. Мяркуецца, што кельцкая мова прыбыла ў Брытанію каля 600 г. да н.э., і яна ператварылася на Брытанскіх выспах у брытонскую мову, якая паслужыла асновай не толькі для валійскай, але таксама для брэтонскай і корнскай. У гэты час у Еўропе на кельцкіх мовах размаўлялі на ўсім кантыненце нават да Турцыі.

Адно з першых слоў на валійскай мове, якія захаваліся і былі запісаны, было напісана каля 700 г. нашай эры на магільнай пліце ў царкве Святога Кадфана ў Тывіне, у гістарычным графстве Мерыянетшыр. Аднак лічыцца, што першая пісьмовая валійская мова налічвае яшчэ 100 гадоў таму, што адлюстроўвае багатую гісторыю гэтай мовы.

Ранняя валійская мова яе кельцкіх продкаў стала сродкам для сярэднявечных валійскіх паэтаў, такіх як Анейрын і Талесін. Абодва дзеячы сталі вядомымі бардамі, і іх творчасць захавалася длянаступным пакаленням карыстацца.

Анейрын быў брытанскім паэтам ранняга сярэднявечча, чыя творчасць захавалася ў рукапісе трынаццатага стагоддзя пад назвай «Кніга Анейрына». У гэтым тэксце выкарыстоўваецца спалучэнне старавалійскай і сярэдневалійскай моў. Нягледзячы на ​​тое, што ніхто не ўпэўнены ў дакладным часе стварэння гэтай паэзіі, каштоўнасць вуснай традыцыі, якая перадаецца праз пакаленні, відавочная.

Самы вядомы твор Анэйрына пад назвай «Y Gododdin» быў сярэднявечнай валійскай паэмай, якая складаецца з серыі элегій для ўсіх тых, хто змагаўся за брытанскае каралеўства Gododdin. Мяркуецца, што гэтыя ваяры з паўночнабрытанскага каралеўства напаткалі свой лёс у 600 годзе нашай эры, калі яны загінулі ў бітве з англамі Дэйры і Бернікіі ў бітве пры Катраэт.

Між тым, калега-бард Таліесін быў вядомым паэтам які служыў пры дварах некалькіх брытонскіх каралёў. Паколькі яму прыпісваюць шмат сярэднявечных вершаў, няцяжка зразумець, чаму яго называюць Таліесінам Бэн Бэйрдам або Таліесінам, правадыром бардаў.

Пад панаваннем англасаксаў валійская мова паступова развівалася. У паўднёва-заходніх рэгіёнах Брытаніі мова развілася ў раннія асновы корнскай і валійскай, у той час як на поўначы Англіі і ў нізіннай Шатландыі мова ператварылася ў камбрык.

Валійская мова, на якой размаўлялі ў перыяд Сярэднявечча, паміж1000 і 1536, сталі называць сярэдневалійскай мовай.

З дванаццатага стагоддзя сярэдневалійская мова лягла ў аснову аднаго з самых вядомых рукапісаў таго часу ў Брытаніі, Мабінагіёна. Гэты знакаміты літаратурны зборнік празаічных апавяданняў з'яўляецца адным з самых ранніх прыкладаў у сваім родзе, які, як мяркуюць, датуецца дванаццатым ці трынаццатым стагоддзямі і натхнёны больш раннім апавяданнем.

Апавяданні Mabinogion - гэта эклектычная і ўсёабдымная проза, якая прапануе чытачу мноства жанраў на выбар. Шырыня стыляў, ахопленых у тэксце, уключае рамантыку і трагедыю, а таксама фэнтэзі і камедыю. Мабінагіён, сабраны з розных апавядальнікаў за пэўны перыяд часу, з'яўляецца сведчаннем сярэдневалійскай мовы і вусных традыцый, якія захаваліся.

Гэта таксама быў перыяд у гісторыі Уэльса, у якім дамінавалі многія князі, якія кіравалі сваімі землямі. , выкарыстоўваючы валійскую мову ў якасці адміністрацыйнага інструмента, а таксама ў паўсядзённым выкарыстанні сярод вышэйшых класаў.

Прыкладам яе прымянення ў валійскай адміністрацыі з'яўляецца стварэнне валійскіх законаў, вядомых як «Cyfraith Hywel», складзеных у дзесятым стагоддзя Хюэлам ап Кадэлам, каралём Уэльса. Гэтая гістарычная асоба стала кантраляваць велізарныя ўчасткі зямлі і з часам атрымала кантроль над усім рэгіёнам. Менавіта ў гэты момант ён палічыў мэтазгодным аб'яднаць усе законы Уэльса. Ранняя копія з ХІІІ стзахаваўся і сёння.

У гэты перыяд хрысціянская царква таксама адыграла важную ролю ў капіраванні і запісе дакументаў для росквіту. Рэлігійныя ордэны, такія як цыстэрцыянскія абацтвы, былі асабліва важнымі.

Наступны значны перыяд у гісторыі валійскай мовы адносіцца да часоў Генрыха VIII і цягнецца да сучаснага перыяду. З 1536 года і Акта аб уніі Генрыха VIII валійская мова пачала пакутаваць з-за прынятых законаў, якія рэзка паўплывалі на яе статус адміністрацыйнай мовы.

Гэта азнаменавала перыяд вялікіх змен для ўсіх Брытанскіх астравоў і з Англійскі суверэнітэт над Уэльсам, выкарыстанне валійскай мовы было забаронена, а яе афіцыйны статус пазбаўлены. Больш за тое, у культурным плане адбываўся зрух: многія члены валійскай шляхты прынялі больш арыентаваны на ангельскую перспектыву, падтрымліваючы мову і ўсё, што з ёй звязана.

Астатняе насельніцтва Уэльса павінна было прытрымлівацца гэтыя новыя строгія правілы. Тым не менш, гэта не змагло перашкодзіць размаўляць на валійскай сярод насельніцтва ў цэлым, для якога было важна захоўваць сваю мову, звычаі і традыцыі.

Тым не менш, пытанне было больш складаным, бо адмена яе афіцыйнага статусу як адміністрацыйная мова азначала, што на працы людзі павінны мець зносіны на англійскай мове. Гэта прыгнёт таксама распаўсюдзіўся на адукацыю як сродакпадаўленне мовы з ранняга ўзросту.

Пліта ў памяць біскупа Уільяма Моргана ў царкве Llanrhaeadr ym Mochnant. У 1588 годзе ён быў тут вікарыем, калі пераклаў Біблію на валійскую мову. Атрыбуцыя: Эйрыян Эванс. Ліцэнзавана ў адпаведнасці з ліцэнзіяй Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic.

І зноў рэлігія адыграла вырашальную ролю ў забеспячэнні таго, каб мова заставалася ва ўжыванні, захоўвалася і запісвалася. У 1588 годзе Біблія, вядомая як Біблія Уільяма Моргана, была ўпершыню апублікавана на валійскай мове.

Дадатковы выклік захаванню валійскай мовы паўстаў з прытокам англамоўных у краіну ў васемнаццатым стагоддзі, у асноўным выклікана наступствамі прамысловай рэвалюцыі.

Гэта была эпоха вялікай масавай міграцыі і ў самыя кароткія тэрміны англійская мова пачала запаўняць працоўныя месцы, а таксама вуліцы Уэльса, хутка стаўшы звычайнай мова, на якой размаўляюць усе.

У дзевятнаццатым стагоддзі валійская мова ўсё яшчэ не прынесла карысць ад павышэння ўзроўню пісьменнасці сярод шырокай грамадскасці. У той час як дзеці павінны былі наведваць школу, валійская мова не была часткай школьнай праграмы. Англійская мова па-ранейшаму заставалася дамінуючай мовай, паколькі яна прадстаўляла адміністрацыю і бізнес у эпоху імперскай экспансіі.

У дваццатым стагоддзі расце прызнанне таго, што валійская мова іНосьбіты валійскай мовы падвяргаліся дыскрымінацыі, напрыклад, у 1942 г. Закон аб валійскіх судах афіцыйна закрануў праблему прымусу адказчыкаў і істцоў размаўляць па-англійску і ўвёў новы закон, які дазваляе выкарыстоўваць валійскую мову ў судах.

У 1967 годзе вельмі важная і вырашальная частка заканадаўства была ўведзена дзякуючы кампаніі многіх асобаў, у тым ліку Плэйда Кімру і Таварыства валійскай мовы.

Гэты закон быў у значнай ступені створаны па ўзоры справаздачы Х'юза Пары ўсяго два гады таму у якім сцвярджалася, што валійская мова павінна мець роўны статус з англійскай мовай у судах, як пісьмовых, так і вусных.

Гэта азнаменавала ключавы момант, калі забабоны, створаныя ў перыяд Цюдораў, пачалі адмяняцца. Сёння валійская мова прынята і на ёй размаўляюць дома, на працоўным месцы, у грамадстве і ва ўрадзе. Па выніках перапісу насельніцтва 2011 г. больш за 562 000 чалавек назвалі сваёй асноўнай мовай валійскую.