Ընդհանուր լեզվի միջոցով շփվելու ունակությունը մի բան է, որը մենք բոլորս ընդունում ենք որպես կանոն: Այն ազգի ավանդույթների և մշակույթի մի մասն է, սակայն դարերի ընթացքում որոշ լեզուներ հայտնվել են սպառնալիքի տակ և պայքարել են գոյատևելու համար:

Վերցնենք, օրինակ, Cymraeg-ը կամ ուելսերենը, որը Բրիտանական կղզիների բնիկ լեզու է: , ծագումով կելտական ​​լեզվից, որով խոսում էին հին բրիտանացիները։ Իր պատմության ընթացքում այն ​​բախվել է իր գոյության հետ կապված բազմաթիվ մարտահրավերների:

Ուելսերենը բրիտոնական լեզու է, որը նշանակում է ծագումով բրիտանական կելտեր և խոսվել է Բրիտանիայում դեռևս հռոմեական օկուպացիայից առաջ: Ենթադրվում էր, որ Բրիտանիա է ժամանել մ.թ.ա. մոտ 600 թվականին, կելտական ​​լեզուն Բրիտանական կղզիներում վերածվեց բրիտոներենի, որը հիմք հանդիսացավ ոչ միայն ուելսերենի, այլև բրետոներենի և կորնիշերենի համար: Եվրոպայում այս ժամանակաշրջանում կելտական ​​լեզուներով խոսվում էր ամբողջ մայրցամաքում նույնիսկ մինչև Թուրքիա:

Ուելսերենի առաջին բառերից մեկը, որը պահպանվել և արձանագրվել է, գրվել է մոտավորապես մ.թ. 700 թվականին Մերիոնեթշիրի պատմական շրջանի Սուրբ Կադֆանի եկեղեցու գերեզմանաքարի վրա, Թիվին քաղաքում: Այնուամենայնիվ, ենթադրվում է, որ առաջին գրավոր ուելսերենը թվագրվում է ևս 100 տարվա՝ արտացոլելով այս լեզվի հարուստ պատմությունը:

Վաղ ուելսերենը նրա կելտական ​​նախահայրերի համար դարձել է միջնադարյան ուելսցի բանաստեղծների, ինչպիսիք են Անեյրինը և Թալեսինը: Երկու գործիչներն էլ դարձան նշանավոր պարեր, և նրանց գործերը պահպանվեցինՀետագա սերունդները վայելելու համար:

Անեյրինը վաղ միջնադարի բրիտոնական բանաստեղծ էր, որի աշխատանքները պահպանվել են տասներեքերորդ դարի ձեռագրում, որը կոչվում է «Անեյրինի գիրք»: Այս տեքստում օգտագործվում է հին ուելսերենի և միջին ուելսերենի համադրություն: Թեև ոչ ոք վստահ չէ այս պոեզիայի ստեղծման ստույգ ժամանակի վերաբերյալ, սակայն ակնհայտ է բանավոր ավանդույթի արժեքը, որը փոխանցվում է սերունդներին:

Անեիրինի ամենահայտնի ստեղծագործությունը՝ «Y Gododdin» վերնագրով, միջնադարյան ուելսական բանաստեղծություն էր, որը կազմված էր մի շարք էլեգիաներից բոլոր նրանց համար, ովքեր կռվել էին բրիտանական Գոդոդին թագավորության համար: Ենթադրվում էր, որ հյուսիսային բրիտանական թագավորության այս մարտիկները իրենց ճակատագրին արժանացան մ.թ. 600 թվականին, երբ նրանք մահացան Կատրեթի ճակատամարտում Դեյրայի և Բերնիցիայի անկյունների դեմ կռվելիս: ով ծառայում էր մի քանի բրիտոնական թագավորների արքունիքներում։ Քանի որ միջնադարյան բազմաթիվ բանաստեղծություններ են վերագրվում նրան, դժվար չէ հասկանալ, թե ինչու են նրան անվանել Թալիսին Բեն Բեյրդդ կամ Թալիսին՝ Բարդների գլխավոր:

Անգլո-սաքսոնների օրոք ուելսերենը աստիճանաբար զարգացավ: Բրիտանիայի հարավ-արևմտյան շրջաններում լեզուն զարգացել է կորնիշի և ուելսերենի վաղ հիմքերը, մինչդեռ Անգլիայի հյուսիսում և հարթավայրային Շոտլանդիայում լեզուն վերաճել է քամբրիականի:

Ուելսերենը խոսվում էր միջնադարում, միջնադարում1000 և 1536 թվականներին, հայտնի է դարձել որպես միջին ուելսերեն:

Տասներկուերորդ դարից սկսած միջին ուելսերենը հիմք է հանդիսացել այս ժամանակների Բրիտանիայի ամենահայտնի ձեռագրերից մեկի՝ Mabinogion-ի համար: Արձակ պատմվածքների այս հայտնի գրական ժողովածուն իր տեսակի մեջ ամենավաղ օրինակներից է, որը թվագրվում է կամ տասներկուերորդ կամ տասներեքերորդ դարերով և ոգեշնչված ավելի վաղ պատմվածքներով:

Մաբինոգիոնի պատմությունները էկլեկտիկ և համապարփակ արձակ են, որոնք ընթերցողին առաջարկում են ընտրության տարբեր ժանրեր: Տեքստում ընդգրկված ոճերի լայնությունը ներառում է ռոմանտիկա և ողբերգություն, ինչպես նաև ֆանտաստիկա և կատակերգություն: Ժամանակի ընթացքում տարբեր պատմողներից հավաքված Mabinogion-ը վկայում է միջին ուելսերենի և բանավոր ավանդույթների մասին, որոնք պահպանվել են:

Սա նաև Ուելսի պատմության մի շրջան էր, որտեղ գերակշռում էին բազմաթիվ արքայազներ, որոնք կառավարում էին իրենց հողերը: , օգտագործելով ուելսերենը որպես վարչական գործիք, ինչպես նաև առօրյա օգտագործման մեջ բարձր դասերի շրջանում:

Ուելսյան վարչակազմում դրա կիրառման օրինակ է Ուելսի օրենքների ստեղծումը, որը հայտնի է որպես «Cyfraith Hywel», որը կազմված է տասներորդում: դարը Ուելսի թագավոր Հյուել Ափ Կադելի կողմից: Այս պատմական գործիչը տիրեց հսկայական տարածքների վրա և ժամանակի ընթացքում վերահսկողություն ձեռք բերեց ամբողջ տարածաշրջանի վրա: Հենց այս պահին նա զգաց, որ տեղին է ի մի բերել Ուելսի բոլոր օրենքները: Վաղ օրինակ տասներեքերորդ դարիցգոյատևել է այսօր:

Այս ժամանակաշրջանում քրիստոնեական եկեղեցին նույնպես արժեքավոր դեր է խաղացել բարգավաճման համար փաստաթղթերի պատճենահանման և ձայնագրման գործում: Կրոնական կարգերը, ինչպիսիք են Ցիստերցիայի աբբայությունները, հատկապես կարևոր էին:

Ուելսի լեզվի պատմության հաջորդ նշանակալից շրջանը սկսվում է Հենրի VIII-ի ժամանակներից և ձգվում է մինչև ժամանակակից ժամանակաշրջան: Հենց 1536 թվականից և Հենրի VIII-ի Միության ակտից էր, որ ուելսերենը սկսեց տուժել ընդունված օրենքների պատճառով, որոնք կտրուկ ազդեցին նրա՝ որպես վարչական լեզվի կարգավիճակի վրա:

Սա մեծ փոփոխությունների ժամանակաշրջան նշանավորեց ողջ Բրիտանական կղզիների և հետ: Ուելսի վրա անգլիական ինքնիշխանությունը, ուելսերենի օգտագործումն արգելվեց և նրա պաշտոնական կարգավիճակը հանվեց։ Ավելին, մշակութային առումով փոփոխություն էր տեղի ունենում, երբ ուելսցի ազնվականության շատ անդամներ ընդունում էին ավելի անգլիակենտրոն տեսակետ, աջակցում էին լեզվին և այն ամենին, ինչ դրան ուղեկցում էր:

Ուելսի բնակչության մնացած մասը պետք է ենթարկվեր պահանջներին: այս նոր խիստ կանոնները. Այնուամենայնիվ, դա չկարողացավ կանխել ուելսերեն խոսակցությունը ընդհանուր բնակչության շրջանում, ում համար կարևոր էր պահպանել իրենց լեզուն, սովորույթները և ավանդույթները:

Այնուամենայնիվ, խնդիրն ավելի բարդ էր, քանի որ նրա պաշտոնական կարգավիճակի վերացումը ադմինիստրատիվ լեզուն նշանակում էր, որ մարդիկ աշխատավայրում պետք է շփվեն անգլերենով: Այս ճնշումը տարածվեց նաև կրթության վրա՝ որպես միջոցճնշելով լեզուն վաղ տարիքից:

Վիլյամ Մորգանի հիշատակի հուշատախտակ Llanrhaeadr ym Mochnant եկեղեցում: 1588 թվականին նա այստեղ տեղապահ էր, երբ թարգմանեց Աստվածաշունչը ուելսերեն։ Վերագրում՝ Էիրիան Էվանս։ Լիցենզավորված Creative Commons Attribution-Share Like 2.0 Ընդհանուր արտոնագրի ներքո:

Եվս մեկ անգամ կրոնը վճռորոշ դեր խաղաց՝ ապահովելու համար, որ լեզուն, այնուամենայնիվ, մնա գործածության մեջ, պահպանվի և գրանցվի: 1588 թվականին Աստվածաշունչը, որը հայտնի է որպես Ուիլյամ Մորգանի Աստվածաշունչ, առաջին անգամ հրատարակվել է ուելսերենով:

Ուելսերենի պահպանման հետագա մարտահրավերը ծագել է տասնութերորդ դարում անգլիախոսների ներհոսքով երկիր, հիմնականում: Արդյունաբերական հեղափոխության հետևանքների հետևանքով:

Սա մեծ զանգվածային միգրացիայի դարաշրջան էր, և անմիջապես անգլերենը սկսեց ճահճանալ աշխատավայրում, ինչպես նաև Ուելսի փողոցներում, արագորեն դառնալով սովորական: լեզուն, որով խոսում են բոլորը:

Տասնիններորդ դարում ուելսերենը դեռևս չէր օգուտ քաղում լայն հասարակության շրջանում գրագիտության աճից: Մինչ երեխաներից պահանջվում էր հաճախել դպրոց, Ուելսը դպրոցի ուսումնական ծրագրի մաս չէր: Անգլերենը դեռևս գերիշխող լեզուն էր, քանի որ այն ներկայացնում էր վարչարարությունն ու բիզնեսը կայսերական էքսպանսիայի դարաշրջանում:

Քսաներորդ դարում աճող ճանաչում կար, որ ուելսերենը ևՈւելսերեն խոսողները խտրականության էին ենթարկվում, օրինակ, 1942 թվականին Ուելսի դատարանների ակտը պաշտոնապես անդրադարձավ այն հարցին, որ մեղադրյալներն ու հայցվորները ստիպված էին խոսել անգլերեն, և սահմանեց նոր օրենք, որը թույլ է տալիս ուելսերենը օգտագործել դատարաններում:

Մինչև 1967 թվականը շատ կարևոր և կարևոր օրենսդրություն մտցվեց բազմաթիվ անհատների քարոզարշավի շնորհիվ, ներառյալ Plaid Cymru-ն և Ուելսերենի միությունը:

Այս օրենսդրությունը հիմնականում ստեղծվել է Հյուզ Փերիի զեկույցի հիման վրա միայն երկու տարի առաջ: որում ասվում էր, որ ուելսերենը դատարաններում պետք է ունենա անգլերենի հավասար կարգավիճակ՝ և՛ գրավոր, և՛ բանավոր:

Սա կարևոր պահ էր, երբ Թուդորների ժամանակաշրջանում սկիզբ առած նախապաշարմունքները սկսեցին շրջվել: Այսօր ուելսերեն լեզուն ընդունված և խոսվում է տանը, աշխատավայրում, համայնքում և կառավարությունում: 2011 թվականի մարդահամարի ժամանակ ավելի քան 562,000 մարդ նշել է ուելսերենը որպես իրենց հիմնական լեզու: