Helbestek ku di sala 1892-an de ji hêla Henry Newbolt ve hatî nivîsandin - Vitai Lampada - her gav ji min re wekî yek ji wan helbestên herî hêzdar ên ku bi zimanê Englishngilîzî hatî nivîsandin xuya dike. Bi vî awayî diçe:

Îşev di Nêzîkî de bêdengiyek bê nefes heye —

Deh ji bo çêkirinê û maçê serketinê —

A bilindbûn û ronahiyek kor,

Satek ji bo lîstikê û merivê dawîn tê de.

Û ew ne ji bo xatirê kirasê xêlî ye,

An jî hêviya xweperest bi navûdengek demsalê,

Lê destê Kaptanê wî li ser milê wî xist —

'Bileyizin! play up! û lîstikê bike!’

Qûma çolê sor e, —

Sor bi kavilê çargoşeya ku şikestî ye; —

Gatling qelibî û Albay mir,

Û ala bi toz û dûmanê kor bû.

Çemê mirinê beravên wî girtiye,

Û Îngilistan dûr e, û Namûs navek e,

Lê dengê zarokekî dibistanê di rêza xwe de dicivîne:

'Lêxe! play up! û bileyize!'

Ev gotin sal bi sal ev e,

Dema ku li cihê wê Dibistan ava dibe,

Divê her kurên wê bibihîzin,

Û yê ku wê dibihîze newêre ji bîr bike.

Ev hemû bi hişê xweyî şadî

Wek meşaleyekî di agir de, jiyanê hildigirin,

Û dikevin Fling to host paþ —

'Play up! play up! û lîstikê bike!’

Helbest li ser çi ye?

Belê, di bingeh de ew li ser xortên li Brîtanyaya paşîn a Victorian hatî nivîsandin ku jitemenê biçûk ku meriv bi hin nirxên werzîşê ve girêdayî be, ango "Lîstikê bilîze". Baweriya xwerû ya bi edalet, cesaret û peywirê (wek ku di gelek werzîşan de heye) di navenda vê de bû û ew hevahengiyên tirsnak di navbera qada qirikê û qada şer de nîşan dide ji ber ku ew li dû xortek ji dema xwe ya ku li dibistanê dileyizt dike ( Koleja Clifton li Bristol) ber bi qada şer ve li beşek nenaskirî ya Empiremparatoriyê.

Clifton Collage Close, ku risteya yekem a helbestê lê hatiye danîn, bi lîstika qirikê di pêşdeçûn de ye

Ew 'lîstikê' rast jî dema ku 'kaptan' (albay) wî miriye û dixuye ku ew bi xwe bi mirinê re rû bi rû ye. Ew bi mirinê re bi heman îdealên werzîşê re rû bi rû dimîne, tewra dema ku 'Îngîltere dûr û navekî bi rûmet e'.

Çima ev têgihîştinek wusa bi hêz di derûniya Brîtanî de ye? Ew îdealîzmek serjêkirî nîşan dide ku bi ramanek fedalîst a peywirê re têkel e, ku têkelbûna wê yekê dilşikestî ye dema ku ji malê dûr û dûr ji wan hez dike were xebitandin. Berî her tiştî, lê ew ramana mirina ji bo tiştek ji xwe bilindtir nîşan dide, ku dibe ku yek ji pirsên heyîniya dawî ya hemî mirovan e - ji ber ku heke hûn li gorî qaîdeyên lîstikê bijîn û bimirin wê hingê kes nikare înkar bike ku we jiyaye. bi riya rast.

Paradoksî ye ku ev helbest di dema Şerê Cîhanê yê Yekem û piştî Şerê Cîhanê yê Yekem de hîn bêtir populer bû dema ku diyar bû ku ev nifşê xortan tev jîji ber ku ev ehlaq tev di nav herî, xwîn û tirsa xendekên Şerê Cîhanê yê Yekem de mir. Dema ku bi mîlyonan di bin gulebarana mîtralyozan, guleyên topan û gaza jehrîn a dijminekî nedîtî de dimirin, edaleta werzîşê çi feyde bû? Çi rûmet hebû ku di xendeqeke herî de li benda dawiyê bû, girî û teqdîra bedewiya jiyanê berî ku ew ji holê were rakirin, mîna kêliyên rastîn ên paşîn ên Prens Andrey di "Şer û Aştî" ya Tolstoy de di Şerê Borodino de?

Qadeke piyade ya artêşa Brîtanîyayê ku di dema Şerên Mehdîstan de di dawiya sedsala 19-an de hatiye teswîrkirin, dibe ku îlhama risteya duyemîn a helbestê be

Ew e pir trajediya helbesteke ku îşareta mirina cîhaneke cihê dike. Dibe ku ev helbest ji xwendevanên xwe re behsa cîhanek winda kiriye? Hestek winda ya bêguneh û peywirê ku xortek dikaribû xewnan bike, berî ku rastiya pelçiqandî û xeniqî ya cîhana nûjen ew qas bi hovîtî jê rake. Hêviya bi êş a nefsbiçûk a xortek ku li gorî rastiyên hovane yên jiyanê digerin ku bi rengek rast bijî. Dibe ku her kes bi rengekî bi vê yekê re têkildar be û ev yek e ku vê helbestê ew qas hêzdar dike.

Ez texmîn dikim ku ya ku niha me heye ev e, di vê dema ku em riya xwe ya derketina ji krîza Coronovirus hîs dikin (bi kêmî ve li Keyaniya Yekbûyî). Dinya ji bo gelek ji me cûda, kêmtir bêguneh û cîhek tirsnak xuya dike. Dibe ku me winda nekiriyebi mîlyonan di xendekên Şerê Cîhanê yê Yekem de, lê ji bo gelek ji me, çalakiyên rojane yên ku me berê xwe didît, naha tirsnak û nenas in, belkî nîşanên serpêhatiyek stresê ya piştî trawmayê li seranserê cîhanê destnîşan dikin. Xortên me yên naîf, mîna wan xortên ku li qirikê dilîzin, ji ber krîzek ku bi tevahî ji şer ne cûdatir e, hatiye şikandin.

Lê dibe ku li Vitai Lampada hêvî hebe. Ji ber ku her çend îdealên ku em û ew xortên ku tê de dijîn bi tevahî bi cîhana nû ya ku em tê de ne re têkildar bin jî, em dîsa jî dikarin bi wan îdealan bijîn. Em dikarin ji dadperweriya werzîşê û lîstina lîstikê bawer bikin her çend qaîdeyên lîstikê neheq xuya bikin. Em hîn jî dikarin ji bo tiştek ji xwe bilindtir bisekinin. Di çar rêzên dawî de şahî heye, kêfa jiyaneke bi qasî ku tê jiyîn heye, her çend şert û mercên qederê li dijî me bin jî. Ev gotinên dawîn bi dîtina min yek ji diyariyên rastîn ên çanda Brîtanî ne ji cîhanê re:

Ev hemî bi hişekî dilşad

Wek meşaleyekê di jiyanê de derbas dibin. di nav agirê de,

Û li pişt xwe bi hoste difirin —

'Lêzîn! play up! û lîstikê bilîzin!'

Samuel Lister xwediyê BA û MA di Dîrokê de ji Zanîngeha Bristol û Dîrok û nivîsandin hewesên wî ne. Ew li bedewî û girîngiya dîrokê bi cîhana îroyîn re digere û hez dike ku tiştek pêşkêşî kesên din bike ku li ser bifikirin an kêfê bikin.