Het patriottische lied 'Rule, Britannia!, Britannia rule the waves' wordt traditioneel uitgevoerd tijdens de 'Last Night of the Proms' die elk jaar plaatsvindt in de Royal Albert Hall.

Oorspronkelijk werd Groot-Brittannië 'Albion' genoemd door de Romeinen, die Groot-Brittannië binnenvielen in 55 voor Christus, maar dit werd later 'Britannia'. Dit Latijnse woord verwees naar Engeland en Wales, maar werd lange tijd niet meer gebruikt nadat de Romeinen waren vertrokken.

De naam werd nieuw leven ingeblazen in de tijd van het Keizerrijk, toen het meer betekenis kreeg. Het woord 'Britannia' is afgeleid van 'Pretannia', van de term die de Griekse historicus Diodorus Siculus (1 v.Chr.) gebruikte voor de Pretani, van wie de Grieken geloofden dat ze in Brittannië woonden. Degenen die in Britannia woonden, werden Britanni genoemd.

De Romeinen creëerden een godin van Britannia, die een helm en toga van een Centurion droeg, met haar rechterborst ontbloot. In de Victoriaanse periode, toen het Britse Rijk zich snel uitbreidde, werd dit veranderd zodat ze nu een drietand en een schild met de Britse vlag zwaaide, een perfecte patriottische voorstelling van het militarisme van de natie. Ze stond ook in het water, vaak met een leeuw.(De Victorianen waren ook te preuts om haar borst onbedekt te laten en bedekten deze bescheiden om haar waardigheid te beschermen!

Het 'Rule, Britannia!'-lied dat we vandaag de dag kennen, begon als een gedicht dat werd geschreven door de Schotse preromantische dichter en toneelschrijver James Thomson (1700-48) en David Mallet (1703-1765), oorspronkelijk Malloch. Hij was ook een Schotse dichter, maar was minder bekend dan Thomson. De Engelse componist Thomas Augustine Arne (1710-1778) componeerde vervolgens de muziek, oorspronkelijk voor de masque 'Alfred', overAlfred de Grote. Masken waren een populaire vorm van vermaak in het 16e en 17e eeuwse Engeland, met versjes en, niet verrassend, maskers! De eerste uitvoering van deze maskerade was op 1 augustus 1740 in Cliveden House, Maidenhead.

Het was op Cliveden dat de Prins van Wales, Frederick, verbleef. Hij was een Duitser, geboren in Hannover, zoon van Koning George II. Zijn relatie met zijn vader was gespannen, maar hij kwam naar Engeland in 1728 nadat zijn vader koning was geworden. Het masker beviel Prins Frederick omdat het hem associeerde met Alfred de Grote, een middeleeuwse koning die erin slaagde te winnen in de strijd tegen de Denen.(Vikingen) en bracht hem in verband met het verbeteren van de Britse zeedominantie, wat in die tijd het doel van Groot-Brittannië was. Het masker werd opgevoerd om de toetreding van George I (dit was het Georgische tijdperk, 1714-1830) en de verjaardag van prinses Augusta te vieren.

Er waren verschillende invloeden op het gedicht. De Schot Thomson bracht het grootste deel van zijn leven door in Engeland en hoopte een Britse identiteit te smeden, wat misschien de reden is voor de pro-Britse teksten. Een ander werk van hem was 'The Tragedy of Sophonisba' (1730). In plaats van toe te geven aan de Romeinen en een slaaf te worden, koos Sophonisba ervoor zelfmoord te plegen. Dit zou een invloed kunnen hebben gehad op 'Rule, Britannia!', metBritons never will be slaves'. De woorden verschillen enigszins tussen het originele gedicht en het lied dat we vandaag de dag kennen. Hieronder staat het gedicht zoals het staat in 'The Works of James Tomson' van Thomson (1763, Vol II, pg 191):

1. Toen Groot-Brittannië voor het eerst, op bevel van de Hemel

Stak op uit de azuurblauwe hoofdmassa;

Dit was het handvest van het land,

En beschermengelen zongen deze stam:

"Heers, Britannia! Heers over de golven:

"Britten zullen nooit slaven worden."

2. De naties, niet zo gezegend als u,

Moeten om beurten ten prooi vallen aan tirannen;

Terwijl gij groot en vrij zult bloeien,

De vrees en afgunst van allemaal.

"Heers, Britannia! Heers over de golven:

"Britten zullen nooit slaven worden."

3. Nog majestueuzer zult gij rijzen,

Vreselijker, met elke vreemde slag;

Als de luide knal die de hemel verscheurt,

Dient slechts om uw inheemse eik te wortelen.

"Heers, Britannia! Heers over de golven:

"Britten zullen nooit slaven worden."

4. De hooghartige tirannen zullen nooit temmen:

Al hun pogingen om u neer te buigen,

Zal alleen uw gulle vlam aanwakkeren;

Maar werk hun leed, en uw roem.

"Heers, Britannia! Heers over de golven:

"Britten zullen nooit slaven worden."

5. Aan u behoort de landelijke heerschappij;

Uw steden zullen schitteren door handel:

Al het uwe zal het onderwerp zijn,

En elke oever omcirkelt de uwe.

"Heers, Britannia! Heers over de golven:

"Britten zullen nooit slaven worden."

6. De Muzen, nog steeds met vrijheid gevonden,

Zullen naar uw gelukkige kust gaan; gezegend eiland!

Met weergaloze schoonheid gekroond,

En mannelijke harten om de kermis te bewaken.

"Heers, Britannia! Heers over de golven:

"Britten zullen nooit slaven worden."

De eerste openbare uitvoering van 'Rule, Britannia!' vond plaats in Londen in 1745 en het werd meteen erg populair voor een natie die probeerde uit te breiden en 'over de golven te heersen'. Al in de 15e en 16e eeuw moedigden de dominante ontdekkingsreizen van andere landen Groot-Brittannië aan om te volgen. Dit was het tijdperk van de ontdekkingen, waarin Spanje en Portugal de Europese pioniers waren en begonnen met de ontwikkeling van de Britse economie.Dit zette Engeland, Frankrijk en Nederland aan om hetzelfde te doen. Ze koloniseerden en zetten handelsroutes op in Amerika en Azië.

Gedurende de 17e en 18e eeuw groeide de dominantie van Engeland, vandaar de betekenis van 'Rule, Britannia! Engeland was sinds 1536 verenigd met Wales, maar pas in 1707, door de Act of Union, sloot Engeland parlementen met Schotland, na jaren van gespannen relaties. Dit gebeurde omdat beide landen er baat bij zouden hebben. De mislukte poging van Schotland om een kolonie in Panama te stichten kostteSchotland kon gebruik maken van Engelse handelsroutes zonder te hoeven betalen. Engeland, dat moeizame relaties had met de Fransen, vond het logisch om iemand aan hun kant te hebben, om voor hen te vechten, maar ook om gewoon zelf geen bedreiging te vormen. Het Koninkrijk van Groot-Brittannië, het Verenigd Koninkrijk, was gevormd.

In 1770 eiste kapitein James Cook de oostkust van Australië op, waarmee hij een precedent schepte voor latere expansie in het Victoriaanse tijdperk. In 1783 kreeg de natie echter een tegenslag te verwerken na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog, waarbij 13 Amerikaanse gebieden verloren gingen. Groot-Brittannië richtte zich toen op andere landen om te proberen meer permanente koloniën te stichten.

In 1815, na jaren van Napoleontische oorlogen, werd Frankrijk eindelijk verslagen in de Slag bij Waterloo en dit luidde het begin van de Britse eeuw van macht in. Op het hoogtepunt van het keizerrijk beheerste Britannia ongeveer een kwart van de wereldbevolking en een vijfde van het landoppervlak.

Britse Rijk 1919

De oorspronkelijke woorden van het lied veranderden met de schommelingen van de macht van Groot-Brittannië; 'Britannia, rule the waves' werd later 'Britannia rules the waves' in de Victoriaanse tijd, want Groot-Brittannië regeerde inderdaad over de golven! De beroemde zin 'the sun never goes on the British Empire' lijkt op het eerste gezicht gewoon hoopvol en aangrijpend, altijd stralend en succesvol. Maar het werd eigenlijk bedacht omdat Groot-Brittanniëzoveel gebieden over de hele wereld hadden gekoloniseerd, dat de zon op minstens één ervan moest schijnen!

De 19e eeuw was ook een tijd van economische en industriële groei over de hele wereld. De opkomst van machtige naties leidde tot conflicten die resulteerden in twee wereldoorlogen in de 20e eeuw en begon het verval van het Britse Rijk. Er was ook een daaropvolgende dekolonisatie en vandaag de dag zijn er nog maar 14 gebieden over.

Sinds 1996 is 'Rule, Britannia!' getransformeerd in 'Cool Britannia'. Deze woordspeling weerspiegelt het moderne Groot-Brittannië, de stijlvolle natie van muziek, mode en media. Het vat met name de sfeer en het geroezemoes van kosmopolitisch Londen, Glasgow, Cardiff en Manchester.

Rule, Britannia!' is zo populair dat het op verschillende manieren is gebruikt. In 1836 schreef Richard Wagner een concertouverture gebaseerd op 'Rule, Britannia!'. Arthur Sullivan, die komische opera's schreef in de Victoriaanse tijd, citeerde ook uit het lied. Rule, Britannia!' werd de Regimental March van het Royal Norfolk Regiment in 1881 en zelfs vandaag de dag worden sommige schepen van de Royal Navy HMS Britannia genoemd.

De Last Night of the Proms van de BBC bevat ook altijd een arrangement van het nummer. 'Britannia' roept vandaag de dag nog steeds een gevoel van trots en patriottisme op:

"Rule Britannia!

Britannia heerst over de golven

Britten zullen nooit, maar dan ook nooit slaven zijn.

Rule Britannia

Britannia heerst over de golven.

Britten zullen nooit, maar dan ook nooit slaven zijn."