Margery Kempe moet nogal een figuur hebben geslagen op de pelgrimstochten van middeleeuws Europa: een getrouwde vrouw, gekleed in het wit, onophoudelijk huilend en onderweg het hof makend met enkele van de grootste religieuze figuren van haar tijd. Ze laat de verhalen van haar leven als mystica met ons achter in de vorm van haar autobiografie, "Het Boek". Dit werk geeft ons inzicht in de manier waarop ze haar leven als mystica beschouwde.haar geestelijke angst als een beproeving door God en laat moderne lezers nadenken over de grens tussen mystiek en waanzin.

Middeleeuwse bedevaart

Margery Kempe werd rond 1373 geboren in Bishop's Lynn (nu bekend als King's Lynn). Ze kwam uit een familie van rijke kooplieden en haar vader was een invloedrijk lid van de gemeenschap.

Toen ze twintig jaar oud was, trouwde ze met John Kempe - ook een respectabele inwoner van haar stad, hoewel ze vond dat hij niet aan de normen van haar familie voldeed. Kort na haar huwelijk werd ze zwanger en na de geboorte van haar eerste kind beleefde ze een periode van geestelijke kwelling die culmineerde in een visioen van Christus.

Kort daarna mislukten de zakelijke pogingen van Margery en begon Margery zich meer op religie te richten. Op dat moment kreeg ze veel van de eigenschappen die we nu met haar associëren - onverbiddelijk huilen, visioenen en het verlangen om een kuis leven te leiden.

Pas later in haar leven - na een pelgrimstocht naar het Heilige Land, meerdere arrestaties wegens ketterij en minstens veertien zwangerschappen - besloot Margery "The Book" te schrijven. Dit wordt vaak gezien als het oudste voorbeeld van een autobiografie in de Engelse taal en werd inderdaad niet door Margery zelf geschreven, maar gedicteerd - zoals de meeste vrouwen in haar tijd was ze analfabeet.

Het kan verleidelijk zijn voor de moderne lezer om de ervaringen van Marjorie te bekijken door de lens van ons moderne begrip van geestesziekte, en om haar ervaringen af te doen als die van iemand die lijdt aan "waanzin" in een wereld waarin er geen manier was om dit te begrijpen. Maar deze eendimensionale kijk berooft de lezer van een kans om te onderzoeken wat religie, mystiek en waanzin betekenden voor de mensen in die tijd.leven in de middeleeuwen.

Margery vertelt ons dat haar geestelijke kwelling begon na de geboorte van haar eerste kind. Dit zou erop kunnen wijzen dat ze leed aan een postnatale psychose - een zeldzame maar ernstige geestelijke ziekte die voor het eerst optreedt na de geboorte van een kind.

Veel elementen uit het verhaal van Marjorie komen inderdaad overeen met symptomen die worden ervaren bij een postnatale psychose. Marjorie beschrijft angstaanjagende visioenen van vuurspuwende demonen, die haar aansporen om zichzelf van het leven te beroven. Ze vertelt ons hoe ze haar vlees verscheurt, waardoor ze een levenslang litteken op haar pols achterlaat. Ze ziet ook Christus, die haar van deze demonen redt en haar troost geeft. In moderne tijden zouden deze visioenen worden beschreven alsals hallucinaties - de waarneming van een zicht, geluid of geur die niet aanwezig is.

Een ander veel voorkomend kenmerk van postnatale psychose is huilerigheid. Huilerigheid was een van de "handelsmerk" kenmerken van Marjorie. Ze vertelt verhalen over oncontroleerbare huilbuien die haar in de problemen brachten - haar buren beschuldigden haar ervan dat ze huilde om aandacht te krijgen en haar gehuil leidde tot wrijving met haar medereizigers tijdens pelgrimstochten.

Wanen kunnen een ander symptoom zijn van een postnatale psychose. Een waanvoorstelling is een sterk gekoesterde gedachte of overtuiging die niet in overeenstemming is met iemands sociale of culturele normen. Ervoer Marjorie Kempe waanvoorstellingen? Er kan geen twijfel over bestaan dat visioenen van Christus die tot je spreekt in de Westerse samenleving van vandaag de dag als een waanvoorstelling beschouwd zouden worden.

Dit was echter niet het geval in de 14e eeuw. Marjorie was een van een aantal opmerkelijke vrouwelijke mystici in de late middeleeuwen. Het bekendste voorbeeld in die tijd was de heilige Bridget van Zweden, een edelvrouw die haar leven wijdde aan het worden van een zieneres en pelgrim na de dood van haar man.

Openbaringen van St Bridget van Zweden, 15e eeuw

Gezien het feit dat de ervaring van Marjorie overeenkomt met die van anderen in de hedendaagse samenleving, is het moeilijk om te zeggen dat dit waanideeën waren - het was een geloof dat overeenkwam met de sociale normen van die tijd.

Hoewel Marjorie misschien niet de enige was die mystiek beleefde, was ze uniek genoeg om binnen de kerk bezorgd te zijn dat ze een Lollard was (een vroege vorm van proto-Protestant), hoewel ze elke keer dat ze in aanvaring kwam met de kerk in staat was hen ervan te overtuigen dat dit niet het geval was. Het is echter duidelijk dat een vrouw die beweerde visioenen van Christus te hebben gehad en oppelgrimstochten was ongebruikelijk genoeg om argwaan te wekken bij de geestelijken van die tijd.

Margery maakte zich veel zorgen dat haar visioenen misschien wel door demonen waren gestuurd in plaats van door God en ze vroeg advies aan religieuze figuren, waaronder Julian of Norwich (een beroemde ankvrouw uit deze periode). Ze lijkt echter op geen enkel moment te overwegen dat haar visioenen het gevolg kunnen zijn van een geestesziekte. Omdat geestesziekten in deze periode vaak werden gezien als een oorzaak van een geestelijke stoornis, is het niet verwonderlijk dat Margery haar visioenen heeft gezien als het resultaat van een geestelijke stoornis.Misschien was de angst dat haar visioenen van demonische oorsprong konden zijn, Margery's manier om deze gedachte uit te drukken.

15e-eeuwse afbeelding van demonen, kunstenaar onbekend

Als we kijken naar de context waarin Marjorie haar ervaring van mystiek zou hebben gezien, is het van vitaal belang om de rol van de kerk in de middeleeuwse samenleving in gedachten te houden. De gevestigde orde van de middeleeuwse kerk was machtig in een mate die voor de moderne lezer bijna onbegrijpelijk is. Priesters en andere religieuze figuren hadden gezag dat gelijk stond aan dat van wereldlijke heren en dus, als priesters overtuigd waren van Marjeriesvisioenen van God kwamen, zou dit als een onweerlegbaar feit zijn beschouwd.

Bovendien was er in de middeleeuwen een sterk geloof dat God een directe invloed had op het dagelijks leven - toen bijvoorbeeld de pest voor het eerst over de kusten van Engeland trok, werd algemeen aangenomen dat dit Gods wil was. Toen de Spaanse griep Europa in 1918 overspoelde, werd de "kiemtheorie" gebruikt om de verspreiding van de ziekte te verklaren, in plaats van een spirituele verklaring. Het isHet is heel goed mogelijk dat Marjorie deze visioenen nooit als iets anders dan een religieuze ervaring heeft beschouwd.

Het boek van Marjorie is om vele redenen fascinerend om te lezen. Het geeft de lezer een intiem kijkje in het alledaagse leven van een "gewone" vrouw uit die tijd - gewoon in de zin dat Marjorie niet in de adelstand geboren is. Het kan zeldzaam zijn om de stem van een vrouw te horen in deze periode, maar de woorden van Marjorie zelf komen luid en duidelijk door, geschreven alsof ze van de hand van een ander waren. Het schrijven is ookonzelfbewust en brutaal eerlijk, waardoor de lezer zich nauw betrokken voelt bij het verhaal van Marjorie.

Voor moderne lezers kan het boek echter moeilijk te begrijpen zijn. Het kan erg moeilijk zijn om afstand te nemen van onze moderne perceptie van geestelijke gezondheid en ons onder te dompelen in de middeleeuwse ervaring van onvoorwaardelijke acceptatie van mystiek.

Uiteindelijk, meer dan zeshonderd jaar nadat Margery haar leven voor het eerst documenteerde, doet het er niet echt toe wat de werkelijke oorzaak van Margery's ervaring was. Waar het om gaat is de manier waarop zij, en de samenleving om haar heen, haar ervaring interpreteerden en de manier waarop dit de moderne lezer kan helpen om de perceptie van religie en gezondheid in deze periode te begrijpen.

Door Lucy Johnston, een arts die in Glasgow werkt. Ik heb een speciale interesse in geschiedenis en historische interpretaties van ziekte, vooral in de middeleeuwen.